6 Nisan 2014 Pazar

Çevre ve Toplum

FELSEFE Ders Notları
Çevre ve Toplum - İnsan ve Toplum

Başlıca Çevresel Sorunlar
  • Asit Yağmurları : Kükürt ve Azot'un havaya karışmasıyla sülfirik aside ve nitrik aside dönüşerek yağmur olarak inmesi
  • Hava Kirliliği : Canlılar tarafından solunan havanın içine karışan, tüm canlıla­ra ve doğal çevreye zarar veren kimyasalların, gaz ya da sıvıların içinde bulunan ve partikül denilen cansız küçük parçacıkların, mikroskopla görülebilen sağlığa zararlı küçük organizmaların canlılar ve çevre üzerinde tahribat yaratacak, hastalık ve ölüme yol açacak derecede yoğun olmasıdır.
  • Su Kirliliği : Kanalizasyon, gemi atıkları, kentlerden çıkan atık suların kanalizasyonla denizlere atılması, kimyasal gübre, balık çiftlikleri vb.
  • Toprak Kaybı ve Kalitesinde Azalma : Ormanların tahrip edilmesi, Tarım alanlarının aşırı ekimi nedeniyle toprağın besinlerini kaybetmesi, Aşırı otlatma, Endüstriyel atıklar, kentsel atıklar, erozyon
  • İklim Değişiklikleri : İklim değişiklerinin en önemli göstergeleri kutuplarda buzulların erimesi, okyanuslarda sıcak su akıntılarıyla taşınan ısının yeniden dağılımı, belirli bölgelerde yüzeye düşen yağmur miktarının azalması ve kuraklık dönemlerinin uzamasıdır.
  • Küresel Isınma : Küresel ısınmanın başlıca nedeni insan aktivitelerinden kaynaklanan gazların oluşturduğu sera etkisidir.
  • Sera Etkisi : Atmosferde başlıca sera gazlan olarak bilinen karbondioksit, me­tan, kloroflorokarbonlar ve su buharının radyasyonu emerek sera etkisi oluşturma­sıdır.
  • Ozon tabakasının Delinmesi : Ozon tabakası kutuplar üzerinde yer alan ve güneşten gelen ve canlılar için zararlı olan ultraviole ışınlarını tutan bir tabakadır. İnsan aktivitelerinden çıkan kloroflorokarbonlar ozon tabakasını incelterek canlı­lar için zararlı ışınların yeryüzüne ulaşmasını kolaylaştırmaktadır.
Çevre Sorunlarının Nedenlerini Açıklayan Yaklaşımlar

Çevre kirliliği ve nasıl çözülebileceğiyle ilgili farklı bakış açıları konusunda bilgi edinmek isteyenlerin karşılaşacağı en önemli sorun, çevre sorunlarıyla ilgisiz görünen ama anlamalarından çok farklı bir içerik ve kullanımla karşımıza çıkan eski kavramlar ve birbirleriyle oldukça örtüşen yaklaşımlar yığını karşısında kalma durumudur.

Çevrecilik - Radikal Ekoloji : Organizmaların çevreleri ile arasındaki ilişkileri inceleyen bilim dalına ekoloji (çevre bilim) denir. Çevrecilik çevre sorunlarının çözümü için doğaya odaklanır. İnsan üstünlük taslamaktan vazgeçmeli ve doğa ile uyum içinde yaşamalıdır. Radikal ekoloji, doğa bilimlerinin bir dalı olan ekolojiye normatif bir anlam katar.

Antroposentrik Etik/Ekosentrik Etik : Antroposentrik etiğe göre insanlar kendilerini doğada yaşayan diğer canlılardan üstün kılacak eşsiz özelliklere sahiptir.

Ekosentrik etik evreni de içine alan bütüncül bir yaklaşım sunar. İster canlı ister cansız olsun tüm varlıkların doğuştan gelen bir özdeğeri vardır. Bu özdeğer doğrultusunda tüm yaşam formlarının eşit derecede yaşama ve kendini gerçekleştirme hakkı vardır. Ekosentrik etiğin temelini tıpkı antroposentrik etikte olduğu gibi din oluşturmaktadır.

Kentleşme

FELSEFE Ders Notları
Kentleşme - İnsan ve Toplum

Kent : Toplumsal açıdan örnek olmaya, insaların göreli olarak geniş bir alanda, yoğun biçimde ve sürekli olarak birlikte bir yere yerleşmiş biçimidir.
Kentleşme : Kent sayısının ve kentlerde yaşayan nufusun artmasıdır.

Kentlileşme ise kent kültürüne ait değer, davranış ve tutumların benimsenmesi olarak tanımlanabilir.

Kentlerin Kökeni : Arkeolojik bulgular tarihte ilk kentlerin MÖ. 6000 yıllarında belirmeye ve M.Ö 4000 dolaylarında ortaya çıktığını göstermektedir. İlk kentler Maden Çağın da ortaya çıkmıştır. Bu kentler birer ordu karargahı durumundadır. Gıda ihtiyaçlarını istila ettikleri tarımsal bölgelerden sağlamışlardır.

Begel’e göre, ilk kentler maden çağında ortaya çıkmıştır.

Gordon Child “Kentsel Devrim” başlıklı makalesinde Mısır, Mezopotamya ve İndus Vadisi’nde ortaya çıkan ilk kentlerin neolitik köylerden ayıran temel özelliklerini incelemiştir.

Sanayi Öncesi Kentler : Batı ve batılı olmayan toplumlarda sanayi öncesi kentlerin ekolojik, ekonomik ve toplumsal örgütlenme biçimlerinin temel özellikleri ilk defa Sjoberg tarafından kaleme alınmıştır.
  • Ekolojik Örgütlenme : Nufuz az, sokaklar dar, mahalle ve sokaklar etnik farklılaşmayı yansıtmaktadır.
  • Ekonomik Örgütlenme : Mal üretimi ve hizmetin sunulması insan ve hayvan gücüne dayanmaktadır. Ağırlık ve ölçü birimi yoktur. Pazarlık yoluyla alım gerçekleşir.
  • Toplumsal Örgütlenme : Sınıfsal tabakalaşma vardır. Statü, konuşulan dil, kıyafet, yaş, cinsiyet belirginleşmiştir.
En önemli değişim endüstri devrimiyle olmuştur.
Kent merkezinden uzakta yeni yerleşim birimleri banliyoler kurulur.

Modern Kentleri Açıklayan Yaklaşımlar

Chicago Okulu: Sosyal Ekolojik Yaklaşım
Bu yaklaşım 1920’li yıllarda hızla büyüme sürecine giren Chicago’nun kentleşme deneyimi üzerine yapılan araştırmalardan oluşmuştur.

Hızlı göç alan Chicago kenti ticaret, finans ve taşımacılık merkezi olarak da önemli bir kentleşme deneyimi yaşıyordu.

Robert Ezra Park (1864-1944)
Robert Park, sosyal ekolojik yaklaşım ekolünün ilk kurucusudur. Park’a göre kent hayatı biyotik ve kültürel olmak üzere iki düzeyde örgütlenmektedir.

Kentin biyotik düzeyi, konut, mahalle, alışveriş merkezleri, iş ve ticari gibi alanları ifade etmektedir.

Kültürel düzey ise, biyotik düzey üzerinde kurulan değer, norm, örf ve adetler temelinde gelişen bir yapıdır.

Roderick D. Mckenzie
McKenzie ve Burgess sosyal ekoloji yaklaşımını kentin merkezden dışa doğru uzanan büyüme süreçlerini açıklamak için kullandılar. Kentsel büyümeyi ortak merkezli halkalar ile ifade ettiler.

McKenzie göre; birey grup ya da firmalar kent mekânında yer edinebilmek için mücadele etmektedir.

Ernest Burgess (1886-1966) : Ernest Burgess, ortak merkezli bölge modeli ile kentin büyüme modelini analiz etmektedir.

Medya, Kitle İletişimi ve Toplum

FELSEFE Ders Notları
Medya, Kitle İletişimi ve Toplum - İnsan ve Toplum

Bugün dünyanın büyük kısmında, milyarlarca insanın günlük yaşamının en önemli parçasını kitle iletişim araçları, yani medya oluşturuyor. Yirmi yüzyılın son dönemi itibariyle modern toplumların en önemli toplumsal kurumlarından biri haline gelen medyanın ‘kapsama alanı’ olağanüstü bir hızla genişlemeye devam etmektedir. Medya analizi; kitle iletişim teknolojilerinin, medya kurumlarının toplumlar üzerindeki etkisi ve insanların/toplumların bunları nasıl kullandığıyla ilgilidir.

Yoğunlaşma: Medya kuruluşlarının belli kişi ya da grupların elinde toplanması durumudur.

Tekelleşme: Bir ya da birkaç kuruluşun zaman zaman aralarında gizli ya da açık anlaşmalar yaparak pazarda egemenlik kurmasına denir.

Medya : İngilizce araç, ortam, aracı anlamına gelir. Kitap, gazete, dergi, broşür, telefon, radyo, sinema, tv ve internet vb.

Referans Çerçevesi : Mesajların doğrudan değilde kendilerini "anlamlı kılan" gizli varsayımlardır. 

Medya Teorisi :Yirminci yüzyıl başından 1940’a kadar iki büyük dünya savaşı arasındaki yılları kapsayan ilk dönemde medyanın çok güçlü ve ikna edici bir etkisi olduğuna dair ortak bir görüş egemen olmuştur.

Propaganda Analizi ve Harold Laswell

Harold Laswell dönemin ilk önemli yapıtı olarak “Dünya Savaşında Propaganda Teknikleri” adlı eseri yazmıştır. 2. Dünya Savaşı sırasında ise kitle iletişim araçları neredeyse propagandayla eş değer tutuluyordu.

Propaganda ile birlikte reklam bu dönemi karakterize eden bir diğer önemli mesaj biçimidir. Laswel’in ünlü ifadesiyle “Kim, kime, hangi araçla ve nasıl bir etkiyle ne söylüyor?” sorusu dönemin temel sorusu olmuştur.
“Sınırlı Etkiler” Yaklaşımı
Kitle iletişimi araştırmalarını, 1940-60’lar dönemini kapsayan ikinci evresinde totaliter tehlikenin gerilemesiyle, ilk döneme damgasını vuran çok güçlü ve her şeye gücü yeten medya anlayışı popülerliğini yitirmeye başladı.

Bu dönemde medyanın “çok sınırlı bir etkisi” olduğuna dair yeni bir uç görüş ortaya çıktı.

İkinci döneme damgasını vuran “sınırlı etkiler” yaklaşımının gerisinde ise medyanın çok güçlü olduğu sonucunun dayanağı olan kitle toplumu tezinin terk edilmesi yatmaktadır.

Bu dönemin kurucu ismi Paul Lazarsfeld’dir. Dönemin bir diğer önemli araştırmacısı Hovland, reklamcılığın etkisi üzerine yoğunlaşan çalışmalar yapıyordu.

Çoğulculuk, medyanın toplumdaki farklı gruplarının kendilerini duyurabilmesi için gerekli olduğunu söylerken işlevselcilik, medyanın demokrasinin ortak değerlerini insanlara özümseterek bir görüş birliği sağlamadaki rolüne dikkat çeker.

Medya - Farklı Teorik Yaklaşımlar

İşlevselcilik : Toplumları canlılara, toplumu oluşturan birimleride canlıların organlarına benzetir. Toplumun sağlığı için bütün organlar uyumlu işlemek zorundadır. Kolektif bilincin çökmesi sosyal felaketlere yol açar.

Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı
Elihu KatzKullanımlar ve Doyumlar” yaklaşımı ile medyanın insanlara ne yaptığını değil insanların medyayı ne amaçla kullandığına bakılması gerektiğini vurgulamıştır.

Toplumsal Gruplar

FELSEFE Ders Notları
Toplumsal Gruplar - İnsan ve Toplum

Toplumsal grup, en genel anlamda, küçük ölçekli toplumsal ilişkiler bütünü olarak tanımlanabilir. Bir topluluğun grup olabilmesi için gereken en temel koşul, grup üyeleri arasında etkileşimin olmasıdır. 

Toplumsal grup, üyeleri arasında etkileşim olan, ortak amaç ve çıkarlara sahip, belirlenen değer ve normları paylaşan insanların birlikteliğini ifade etmektedir.

Toplumsal Grupların Özellikleri 
  • Grubun Tanınması :  Toplumsal bir grubun, hem grup üyeleri tarafından hem de başkaları tarafından grup, olarak tanınması gerekmektedir. Bazı derneklerde ya da kuruluşlarda görüldüğü üzere, toplumsal grubun üye isimleri saklı tutulabilmektedir.
  • Grup Üyelerinin Rolü ve Statüsü: Grupların toplumsal bir yapısı bulunmaktadır. Gruba katılan her üye, diğer üyelerin konumlarıyla ilişkili olarak belirli bir rol ya da statüye sahip olmaktadır.
  • Grup Üyelerinin Rolleri: Gruplar, örgütlenmiş kişisel eylemler bütünü olarak görülebilir. Bu anlamda, grubun her bir üyesi, kendi toplumsal rolünü oynar ve böylece, grup katılımını gerçekleştirir.
  • Grubun Sürekliliği: Grupların sürekliliği bakımından karşılıklı ilişkiler, büyük önem taşımaktadır. Toplumsal süreç tek yönlü olamaz, birlikte ve karşılıklı olması gerekmektedir.
  • Grup Normları: Gruplar, davranış normlarına sahiptirler. Yazılı ya da yazılı olmayan davranış normları, grup üyeleri tarafından bilinir, anlaşılır ve takip edilir.
  • Ortak İlgiler ve Değerler: Grup üyeleri, ortak ilgileri ve değerleri paylaşırlar. Bazı grupların ortak ilgileri ve değerleri, belirgin bir biçimde tanımlanmış olmasına karşın, bazı gruplar için belirsiz olabilmektedir.
  • Grubun Toplumsal Hedefleri: Grup eyleminin yöneldiği, toplumsal hedeflerin yani, amaçların bulunması gerekmektedir. Her grubun bir ya da birkaç amacı bulunmaktadır.
  • Coğrafi / Mekansal Yakınlık: Grup yaşamın sürdürülmesinde, temel unsurludan biridir. Toplumsal gruplar, zorunlu olarak belirli bir zamanda ve mekânda bulunmaları nedeniyle, fiziki mekânın sınırlamalarına bağlı kalmaktadır. 
Toplumsal grupların, neden bir çalışma konusu olarak ele alındığı ve küçük grupları incelemenin ne anlam taşıdığı sorularına yönelik üç temel neden gösterilmektedir.
  1. Toplumsal gruplar, toplumsal bir olgu olarak kabul edilmektedir.
  2. Toplumsal gruplar, aynı zamanda, toplumu yansıtmaktadır.
  3. Toplumsal grup araştırmalarının sonuçları, toplumsal uygulamalar için önem taşımaktadır.
Toplumsal Grup Çalışmalarının Tarihi
  • George Simmel'in (1900) çalışması küçük gruplar hakkındaki en erken çalışma olarak bilinir.
  • Charles H.L. Cooley / ayna, benlik / Cooley’in ayna benlik (looking glass itself) kavramı, kişisel benliğin toplumsal yaşam sonucu oluştuğunu göstermektedir.
  • Thrasher'in Chicago kentinde gangsterlerle ilgili çalışması önemli bir çalışmadır.
  • Robert F. Baies, 'Etkileşim Süreci Analizi’yle, grup gözleminin sistematik yöntemlerini ve etkileşim süreçlerinin ölçümünün geliştirilmesine öncülük etmiştir.
  • William F. Whyte’nin köşe başı gangsterleriyle ilgili araştırması, grup içi ve gruplar arası yardımlaşma ve çatışma konuları üzerine önemli örneklerdendir.
  • 1980’Ii yıllarda yapılan grup çalışmaları arasında ‘azınlık etkisi’, önemli araştırma konumlarındandır.
Toplumsal Grup Çeşitleri

Birincil Grup : Samimi, yüz yüze ilişkilerin ve dayanışmanın olduğu aile, arkadaş vb. dayanışmaların hakim olduğu gruplardır. ABD'li sosyolog Charles H.L. Cooley kullanmıştır. En önemlileri aile, arkadaşlar, komşular ve akrabalardır. Cooley'e göre birincil gruplar insan neslinin bakılıp korunduğu ve güven verici ilişkilerin kurulduğu yerdir.

İkincil Grup : Bireyin gönüllü ve belirli bir amaca yönelik olarak katıldığı, ilişkilerin yasalar, kurallar ve resmi anlaşmalarla düzenlendiği gruplardır. Dernekler, şirketler, partiler, bankalar iletişim sınırlı ve kurallar büyük önem taşır.

İç ve Dış Gruplar : İç grup ve dış grup kavramları, Amerikan sosyolog William Graham Sumner tarafından ortaya atılmıştır. İç grup, insanların ortak değerleri ve yaşam biçimini paylaştığı, kendilerini ait hissettikleri ve bağlılık duyduğu grubu ifade etmektedir.

Dış grup ise bireylerin kendi gruplarıyla rekabet halinde olan ya da karşıt olarak gördükleri gruplardır. İç gruplarda, “biz” duygusu hâkimdir.

Etnosentrik bakış açısı temelinde, kendilerine rakip ya da karşıt olarak gördükleri dış gruplar ise “onlar” olarak ifade edilmektedir. Fichter’a göre, kişinin birincil grubu, iç grup olarak adlandırılabilir.

İnternet Toplulukları ve Sanal Cemaatler : İnsanların internet ağlarına bağlanarak bilgisayar aracılığı ile iletişimde oldukları oluşumdur. Bunun üzerinde çalışan ilk isim Ferdinand Tönnies'tir.

Copyright 2013-2017 | İbrahim BAYRAKTAR /dev/null Web Günlüğü