Toplumsal Gruplar - İnsan ve Toplum
Toplumsal grup, en genel anlamda, küçük ölçekli toplumsal ilişkiler bütünü olarak tanımlanabilir. Bir topluluğun grup olabilmesi için gereken en temel koşul, grup üyeleri arasında etkileşimin olmasıdır.
Toplumsal grup, üyeleri arasında etkileşim olan, ortak amaç ve çıkarlara sahip, belirlenen değer ve normları paylaşan insanların birlikteliğini ifade etmektedir.
Toplumsal Grupların Özellikleri
- Grubun Tanınması : Toplumsal bir grubun, hem grup üyeleri tarafından hem de başkaları tarafından grup, olarak tanınması gerekmektedir. Bazı derneklerde ya da kuruluşlarda görüldüğü üzere, toplumsal grubun üye isimleri saklı tutulabilmektedir.
- Grup Üyelerinin Rolü ve Statüsü: Grupların toplumsal bir yapısı bulunmaktadır. Gruba katılan her üye, diğer üyelerin konumlarıyla ilişkili olarak belirli bir rol ya da statüye sahip olmaktadır.
- Grup Üyelerinin Rolleri: Gruplar, örgütlenmiş kişisel eylemler bütünü olarak görülebilir. Bu anlamda, grubun her bir üyesi, kendi toplumsal rolünü oynar ve böylece, grup katılımını gerçekleştirir.
- Grubun Sürekliliği: Grupların sürekliliği bakımından karşılıklı ilişkiler, büyük önem taşımaktadır. Toplumsal süreç tek yönlü olamaz, birlikte ve karşılıklı olması gerekmektedir.
- Grup Normları: Gruplar, davranış normlarına sahiptirler. Yazılı ya da yazılı olmayan davranış normları, grup üyeleri tarafından bilinir, anlaşılır ve takip edilir.
- Ortak İlgiler ve Değerler: Grup üyeleri, ortak ilgileri ve değerleri paylaşırlar. Bazı grupların ortak ilgileri ve değerleri, belirgin bir biçimde tanımlanmış olmasına karşın, bazı gruplar için belirsiz olabilmektedir.
- Grubun Toplumsal Hedefleri: Grup eyleminin yöneldiği, toplumsal hedeflerin yani, amaçların bulunması gerekmektedir. Her grubun bir ya da birkaç amacı bulunmaktadır.
- Coğrafi / Mekansal Yakınlık: Grup yaşamın sürdürülmesinde, temel unsurludan biridir. Toplumsal gruplar, zorunlu olarak belirli bir zamanda ve mekânda bulunmaları nedeniyle, fiziki mekânın sınırlamalarına bağlı kalmaktadır.
- Toplumsal gruplar, toplumsal bir olgu olarak kabul edilmektedir.
- Toplumsal gruplar, aynı zamanda, toplumu yansıtmaktadır.
- Toplumsal grup araştırmalarının sonuçları, toplumsal uygulamalar için önem taşımaktadır.
- George Simmel'in (1900) çalışması küçük gruplar hakkındaki en erken çalışma olarak bilinir.
- Charles H.L. Cooley / ayna, benlik / Cooley’in ayna benlik (looking glass itself) kavramı, kişisel benliğin toplumsal yaşam sonucu oluştuğunu göstermektedir.
- Thrasher'in Chicago kentinde gangsterlerle ilgili çalışması önemli bir çalışmadır.
- Robert F. Baies, 'Etkileşim Süreci Analizi’yle, grup gözleminin sistematik yöntemlerini ve etkileşim süreçlerinin ölçümünün geliştirilmesine öncülük etmiştir.
- William F. Whyte’nin köşe başı gangsterleriyle ilgili araştırması, grup içi ve gruplar arası yardımlaşma ve çatışma konuları üzerine önemli örneklerdendir.
- 1980’Ii yıllarda yapılan grup çalışmaları arasında ‘azınlık etkisi’, önemli araştırma konumlarındandır.
Birincil Grup : Samimi, yüz yüze ilişkilerin ve dayanışmanın olduğu aile, arkadaş vb. dayanışmaların hakim olduğu gruplardır. ABD'li sosyolog Charles H.L. Cooley kullanmıştır. En önemlileri aile, arkadaşlar, komşular ve akrabalardır. Cooley'e göre birincil gruplar insan neslinin bakılıp korunduğu ve güven verici ilişkilerin kurulduğu yerdir.
İkincil Grup : Bireyin gönüllü ve belirli bir amaca yönelik olarak katıldığı, ilişkilerin yasalar, kurallar ve resmi anlaşmalarla düzenlendiği gruplardır. Dernekler, şirketler, partiler, bankalar iletişim sınırlı ve kurallar büyük önem taşır.
İç ve Dış Gruplar : İç grup ve dış grup kavramları, Amerikan sosyolog William Graham Sumner tarafından ortaya atılmıştır. İç grup, insanların ortak değerleri ve yaşam biçimini paylaştığı, kendilerini ait hissettikleri ve bağlılık duyduğu grubu ifade etmektedir.
Dış grup ise bireylerin kendi gruplarıyla rekabet halinde olan ya da karşıt olarak gördükleri gruplardır. İç gruplarda, “biz” duygusu hâkimdir.
Etnosentrik bakış açısı temelinde, kendilerine rakip ya da karşıt olarak gördükleri dış gruplar ise “onlar” olarak ifade edilmektedir. Fichter’a göre, kişinin birincil grubu, iç grup olarak adlandırılabilir.
Dış grup ise bireylerin kendi gruplarıyla rekabet halinde olan ya da karşıt olarak gördükleri gruplardır. İç gruplarda, “biz” duygusu hâkimdir.
Etnosentrik bakış açısı temelinde, kendilerine rakip ya da karşıt olarak gördükleri dış gruplar ise “onlar” olarak ifade edilmektedir. Fichter’a göre, kişinin birincil grubu, iç grup olarak adlandırılabilir.
İnternet Toplulukları ve Sanal Cemaatler : İnsanların internet ağlarına bağlanarak bilgisayar aracılığı ile iletişimde oldukları oluşumdur. Bunun üzerinde çalışan ilk isim Ferdinand Tönnies'tir.
Howard Rheingold, 1993 yılında yazdığı “Virtual Community’ (Sanal Cemaatler) adlı kitabında, internet ağlarına bağlı bilgisayara dayalı iletişimin, insanların toplumsal yaşamında sanal cemaat olarak adlandırılan, yeni bir oluşumu başlattığını ileri sürmektedir.
Rheingold, sanal cemaatleri arkadaşlarla buluşulan mahallelerdeki kafelere benzetmektedir.
Azınlık Grupları : Fiziksel, kültürel ve diğer özelliklerinden dolayı baskıya uğrayan, eşitsiz davranışlara maruz kalan gruplardır.
endogami : Grup içi evlilik.
Toplumsal Grup Yapısının Genel Nitelikleri
Grup Normları : Grup üyelerince kabul edilen, uyulması gereken davranış kalıplarını, yazılı veya yazılı olmayan bir şekilde ifade edilmesidir.
Bireyin gruba üye olması, doğum, başvurma, davet edilme veya karşılıklı anlaşma yollarıyla gerçekleşir.
Normlar : Gruplarda geçerli olan kurallardır.
Değerler : Bu davranışlara yol gösteren ilkelerdir.
Liderlik : Toplumsal grup çalışmalarında, grup birlikteliği ve iş verimi bakımından, farklı liderlik tarzları incelenmiş ve araştırmanın sonuçlarına göre, üç liderlik tarzı ileri sürülmüştür.
- Demokratik Lider: Kararların grup katılımıyla alınmasını sağlayan, grup içi etkileşim ve işbölümünü özgür bırakan, eleştirilerinde kişisel olmayıp işe dönük davranan lider tipi olarak tanımlanmaktadır.
- Otoriter Lider: Kararlan kendisi veren, işbölümünü kendisi belirleyen ve eleştirilerinde kişileri hedef alan bir lider tipidir.
- İlgisiz Lider: Grubu tamamen özgür bırakan, işe hiç karışmayan ve işle ilgili çok az öneride bulunan bir lider tipi olarak tanımlanmaktadır.
Toplumsal Gruba Yönelik Kuramlar
Ferdinand Tönnies Gemeinschaft ve Gessellschaft
19. yüzyılda, Alman sosyolog Ferdinand Tönnies, Gemeinschaft (topluluk/cemaat) ve Gessellschaft (toplum) kavramlarını geliştirmiştir.
Tönnies (Cemaat Kavramı) cemaat (topluluk) sosyolojisinin kurucu isimlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Aynı zamanda, günümüz “kent sosyolojisinin gelişiminde önemli bir yere sahip olan sosyolojik topluluk araştırmaları geleneğini” başlattığı belirtilmektedir.
Gemeinschaft (topluluk/cemaat) kavramı, modern endüstri öncesi toplumlarda görülen insanlar arasında duygusal bağların kurulduğu, kişisel, yakın olan, süreklilik taşıyan ilişkilerin bulunduğu cemaat ya da topluluk anlamında kullanılmaktadır.
Gessellschaft (toplum) kavramı, modern endüstriyel toplumlarda kurulan, rasyonel, araçsal ve geçici, bireyin çıkarlarına yönelik toplumsal ilişkiler anlamında kullanılmaktadır.
Tönnies (Cemaat Kavramı) cemaat (topluluk) sosyolojisinin kurucu isimlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Aynı zamanda, günümüz “kent sosyolojisinin gelişiminde önemli bir yere sahip olan sosyolojik topluluk araştırmaları geleneğini” başlattığı belirtilmektedir.
Gemeinschaft (topluluk/cemaat) kavramı, modern endüstri öncesi toplumlarda görülen insanlar arasında duygusal bağların kurulduğu, kişisel, yakın olan, süreklilik taşıyan ilişkilerin bulunduğu cemaat ya da topluluk anlamında kullanılmaktadır.
Gessellschaft (toplum) kavramı, modern endüstriyel toplumlarda kurulan, rasyonel, araçsal ve geçici, bireyin çıkarlarına yönelik toplumsal ilişkiler anlamında kullanılmaktadır.
Georg Simmel: Toplumsal Etkileşim
Simmel, toplumu, bireyler arasındaki karmakarışık ilişkiler ve etkileşimler ağı olarak tanımlamaktadır.
Simmel’in sosyolojik analiz yaklaşımı, formel sosyoloji olarak bilinen, birleşik ve kapsamlı bir toplumsal kuram oluşturma girişimidir.
Formel sosyoloji toplumsal ilişkilerin temel biçimlerini saptamayı, dolayısıyla bir “toplumsal yaşam geometrisi” sunmayı amaçlar.
Formel sosyoloji, toplumsal etkileşim ve insan davranışının genel yasalarını bulma amacını taşımaktadır.
Simmel tarafından kurulduğu düşünülen ve toplumsal ilişkilerin temel biçimlerini saptamayı, dolayısıyla bir ‘toplumsal yaşam geometrisi’ sunmayı amaçlayan bir sosyoloji dalıdır.
Simmel’in sosyolojik analiz yaklaşımı, formel sosyoloji olarak bilinen, birleşik ve kapsamlı bir toplumsal kuram oluşturma girişimidir.
Formel sosyoloji toplumsal ilişkilerin temel biçimlerini saptamayı, dolayısıyla bir “toplumsal yaşam geometrisi” sunmayı amaçlar.
Formel sosyoloji, toplumsal etkileşim ve insan davranışının genel yasalarını bulma amacını taşımaktadır.
Simmel tarafından kurulduğu düşünülen ve toplumsal ilişkilerin temel biçimlerini saptamayı, dolayısıyla bir ‘toplumsal yaşam geometrisi’ sunmayı amaçlayan bir sosyoloji dalıdır.
Charles Horton Cooley (1864-1929) - Ayna Benlik
Birincil Gruplar
Charles Horton Cooley, toplum ve birey ile beden ve zihin ikiliklerini ortadan kaldırmaya çalışarak, bunların içsel bağıntılarını vurgulamış ve bunları “işlevsel ve organik bütünler” olarak kavramsallaştımıştır.
Cooley’in, geliştirdiği kavramlardan biri olan ayna benlik, bireyin kendi benliğini, başkalarının ona yönelik davranışları, eylemleri ve tepkileri temelinde algılama sürecini ifade etmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder