Modern Sosyoloji Tarihi Kısa Notlar

FELSEFE Ders Notları 2
Modern Sosyoloji Tarihi
Kısa Notlar

İşlevselcilik: Toplumsal düzenin nasıl kurulduğu ve sürdürüldüğünü ortaya koymaya çalışır. Anlamlar ya da yorumlardan çok, toplumsal yapıyla ilgilenir. İşlevselcilik, yapısalcı sosyoloji geleneği içerisinde yer alır. Ayrıca işlevselcilik kökleri pozitivist geleneğe uzanan makro ölçekli bir yaklaşımdır.

Sosyolojide işlevci yaklaşımın ilk temsilcileri Comte, Spencer ve Durkheim’dir.

Sosyal sistemlerin ahlaki varlıklar olduğunu ilk kez vurgulayan Durkheim’dir.

Yöntemli Şüphecilik: Gerçek dünyada hiçbir şeyin bilimsel incelemenin konusu dışında kalamayacağı düşüncesidir.

Merton'un, anomi durumunda bireyler açısından beş adaptasyon tipi:

• Uyum sağlama
• Yenilik getirme
• Kuralcılık
• Vazgeçme
• Başkaldırma

Merton’ın işlevsel analizde eleştirdiği varsayımlar: 

• Toplumun işlevsel birliği, 
• Evrensel işlevselcilik 
• İşlevsel zorunluluk 

Standartlaşmış toplumsal ve kültürel biçimlerin ve yapıların tamamının olumlu işlevleri olduğu varsayımına evrensel işlevselcilik denir.

Mills’e göre iktidar seçkinleri: Büyük şirketler, Ordu ve Federal Hükümet.

Mills’in eserleri: 

• Beyaz Yakalılar: Amerikan Orta Sınıfları 
• Karakter ve Toplumsal Yapı
• İktidar Seçkinleri 
• Sosyolojik İmgelem 
• Toplumbilimsel Düşün 
• Dinle Yankee: Küba’da Devrim 
• Marksistler

Dahrendorf’a göre postkapitalist toplumda çatışmanın temeli otoritedir. 

Dahrendorf, Coser, Lockwood, Aron adlı düşünürlerin çalışmaları, çatışma teorisi adı altında değerlendirilmektedir.

Sembolik etkileşimciliğin temel varsayımları: 

• Semboller, toplumsal süreçlerde ortaya çıkar ve paylaşılır. 
• Benlik, toplumsal bir kurgudur. 
• "Sempatetik içe bakış" sorgulamanın zorunlu bir biçimidir. 
• Semboller, insan davranışını etkilemesi bakımından önemlidir.

Sembolik etkileşimciliğin kurucusu George Herbert Mead’dir.

Sempatetik içe bakış sorgulamanın zorunlu bir biçimidir. Araştırmacının, toplumsal aktörün özneler dünyasına girmesi ve kendini onun yerine koyarak bakması gerektiği varsayımıdır.

 

Weber, sosyolojik çözümlemenin odağına toplumsal eylem kavramını yerleştirmektedir.

 

Fenomenoloji: Fenomenleri deneyimleyen insanların zihinsel süreçlerine odaklanan Fenomenoloji, bir felsefi ekol olarak Edmund Husserl tarafından geliştirildikten sonra Alfred Schutz tarafından sosyolojik bir yaklaşım haline getirilmiştir. Fenomenoloji ile sosyoloji arasındaki köprüyü kuran kişi Husserl’in öğrencisi olan Alfred Schutz’dur. (1889-1959)

 

Fenomenolojide sağduyu ve deneyime dayalı bilgileri bir kenara atma sürecine paranteze alma, fenomenolojik indirgeme veya epoche denmektedir. 

 

Fenomenoloji, bireylerin eylemlerinin amaçsal eylemler olduğunu, dış koşullar tarafından belirlenmediğini savunarak pozitivist sosyolojinin hem birey ve toplum anlayışına hem de yönetimine tümden karşı çıkar.

Fenomenologlar bir yandan toplumsal dünyayı nesnel bir şekilde çalışabilmek için kendini toplumsal dünyadan geri çekmelidir. Dünyayı diğer insanların gördüğü şekliyle görüp anlamlandırabilmek için bilincini, anlayışını, hatta sezgilerini kullanmak zorundadır. Fenomenolojik indirgeme yöntemini kullanmaları gerekmektedir. İnsanların kendi dünyalarında ne gördüklerini, nasıl davrandıklarını, neler hissettiklerini merak etmelidir. İnsanların bütün duygu algıları, güdüleri ve hayal güçleri fenomenologların ilgi alanına girer.

 

Bir toplumsal örgüt ya da bir toplumsal ilişki gibi belli bir olgunun özünü görmek, keşfetmek ve bu olguya ilişkin bu tip soyut tipleştirmeler geliştirmek şeklinde gerçekleşen analize Husserl, eidetic analizi adını vermektedir. 

 

Etnometodoloji Alfred Scuhutz’un ve Talcott Parsons’ın çalışmalarına dayanılarak Harold Garfinkel tarafından geliştirilmiştir.

Etnometodoloji betimleme yapmaktan öteye gidememekle ve büyük teoriler geliştirememekle dar bir çevreye hitap etmekle ve sosyoloji tarafından kabul görmeye çalışmamakla eleştirilmiştir.

 

Etnometodoloji çok küçük toplumsal süreçlerle ilgilenmekle, "önemsiz" görünen konulara odaklanmakla eleştirilmiş, buna karşılık etnometodologlar bu eleştirilerin önyargılı olduğunu ve "güç" ya da "tabakalaşma" gibi olguların da gündelik yaşamdaki etkinliklerde üretildiğini ileri sürerek kendilerini savunmuşlardır. 

 

Etnometodoloji, yaşamı sadece bireysel gündelik yaşam etkinliklerinden oluşan bir şekilde ele almakla, savaş ya da işsizlik gibi dış etkenleri, yani toplumda gücün dağılımıyla ilişkili olan olguları dikkate almamakla ve eğer bireyler bazı olay ve olguların farkında değillerse bunlardan etkilenmeyeceklerini varsaymakla eleştirilmiştir. 

 

Etnometodologlar, bir yandan kendi iddialarına göre üyelerin yöntemlerini incelerken, diğer yandan aynı yöntemleri kullanmakla eleştirilmiş; bu eleştirilere yanıt olarak ise belirli bir empirik ortama genelleştirilmiş yöntemsel yönergeler uygulamanın tehlikeli olacağını belirtmişlerdir.

Ortaçağ Felsefesi II Kısa Notlar

FELSEFE Ders Notları 2
Ortaçağ Felsefesi II
Kısa Notlar

İslâm toplumunda ilk ciddi tartışma ve görüş ayrılığı Siyasal alanda ortaya çıkmıştır.

Kelamcılar için güvenilir bilgi kaynakları: Sağlıklı çalışan duyular, yöntemlice işletilen akıl ve nesnesiyle örtüşen uyumlu doğru haber (vahiy) olmak üzere üç güvenilir bilgi kaynağı vardır.

Kindî’ye göre cisimsiz cevherler:

• Tümel kavram
• Nefis
• Ruh
• Akıl
• Ahlâkî değerler

Kindî’ye göre “her gerçekliğin altında yatan gerçeklik: Cevher

Eflâtun’un nefis anlayışına göre üç çeşit nefis vardır:

• Düşünen nefis
• Hayvanî nefis
• Nebâti nefis

Râzî için ahlaki erdemlerle donanmanın esas yolu: Bilgiyle aydınlanmak ve adaleti ilke edinmek.

Akıl gücü, zihinde oluşan kavram birikimi ve bunların dil ile ifade edilmesi gibi anlamları dolayısıyla bir disipline adını veren terim, nutk’tur.

Fârâbî’nin damga basılmamış pürüzsüz mum benzetmesiyle açıkladığı, ancak faal aklın etkisiyle harekete geçip soyutlama yapabilen güç: Güç Halindeki Akıl

İslâm düşünce tarihinde Kindî’nin çalışmalarıyla başlayan felsefe hareketini Fârâbî terminoloji, yöntem ve problemleri açısından sistemleştirmiş, İbn Sînâ ise kendi dönemine kadar oluşan zengin felsefe birikimini yeni baştan işleyip büyük bir külliyat halinde değerlendirmiştir.

İbn Sînâ’ya göre felsefeden söz edilebilmesi için felsefenin içermesi gereken disiplin: Metafizik

“Felsefe” ile “hikmet”i eş anlamlı terimler olarak kullanan İbn Sînâ’ya göre en genel anlamıyla felsefe “insanın, eşyanın yahut bütün var olanların hakikatine vâkıf olmak suretiyle yetkinleşmesi”dir.
İbn Sînâ’ya göre Tanrı, metafiziğin incelediği bir “konu” değil, araştırdığı en temel “sorun”dur.

Gazzâlî’ye göre akıl teriminin dört farklı anlamı vardır.
İnsanın doğuştan getirdiği ve onu diğer canlılardan ayıran teorik bilgi edinme yetisi (garîze), bu yetinin zorunsuzun olabilirliği, imkansızın olmazlığı, bir kimsenin aynı anda iki yerde bulunamayacağı ve parça-bütün ilişkisi gibi ilk prensipleri idrak edecek düzeye ulaşmış hali, yaşam boyu tecrübe ve deneyimlerle oluşan bilgi birikimi ve bilgi edinme yetisinin olgu ve olaylar arası bağlantıları kestirme ve duygulardan bağımsız olarak yargıda bulunabilir düzeye ulaşmış durumu.

Gazzâlî’nin eserleri arasında en çok yankı uyandıran Tehâfütü’l-felâsife’dir.

Gazzâlî İslâm dünyasında filozoflara yönelik eleştirisini Filozofların Tutarsızlığı eseriyle dile getirmiştir. Bunun cevabı ise Tutarsızlığın Tutarsızlığı adıyla İbn Rüşd’den gelmiştir.

Aristoteles’in öğretilerini İslâm dünyasına en iyi aktaran, onu en güzel şekilde temsil eden, eserlerini inceleyen ve anlayıp yorumlayanlar Fârâbî ve İbn Sînâ olmuştur.

İnsanın mahiyetini belirleyen ve onu diğer varolanlardan ayıran ona özgü aklî fiilleridir.

İbn Rüşd, “Varlık” (Vücûd) terimi yerine, “hüvviyet” (kimlik), “zat” (öz), “şey” ve “vahid” (bir) terimleriyle eşanlamlı saydığı “mevcûd” (var, varolan) terimlerini kullanmayı yeğlemiştir.

Sudûr Teorisini savunan düşünürler: İbn Rüşd, Fârâbî, İbn Sînâ

İbn Rüşd’ün tıp alanında kaleme aldığı eser: el-Külliyât

İbn Rüşd düşünce sistemini İnsan Gerçeği ekseninde temelleştirmiştir.

İbn Rüşd “hakîkat”ın varlık (ontoloji), bilgi (epistemoloji) ve ahlâk (ethik) ile alakalı üç boyutunun bulunduğunu dile getirmiştir.

İbnü’l-Arabî’nin tasavvuf, kelâm ve felsefe ile birlikte oluşturduğu ve Osmanlı’nın düşünce hayatını şekillendiren öğretisi: Varlığın birliği

el-Akâidü’l-Adûdiyye, Gazzâlî sonrası dönem Eş’arî kelâmcılarından Adudüddin Îcî tarafından kaleme alınmıştır. Eş’arî okulunu diğer mezheplerden ayıran özelliklere işaret eden müellif, hiçbir temellendirme ve tasnife tutmaksızın aynı zamanda ilk dönem kelâmının da konusu olan başlıca meselelere birer ikişer cümleyle değinmiştir.

Adudüddin Îcî’nin, Fahreddin Râzî çizgisini izleyerek kaleme aldığı el-Mevâkıf fî ilmi’l-kelâm, başta Osmanlı medreseleri olmak üzere bütün İslâm dünyasında yüzyıllar boyu ders kitabı olarak okutulmuş ve bazı İslâm ülkelerinde hâlâ okutulmaktadır. Dikkatlice bakıldığında Râzî’nin el-Mebâhisü’l-meşrıkiyye ve el-Muhassal’de yapmaya çalıştığı kelâm ile felsefeyi harmanlama işini Îcî’nin bu eserinde tamamladığı sonucuna ulaşılabilir.

Osmanlı medreselerinde okutulan Hidâyetü’l-hikme, Esîrüddin Ebherî tarafından kaleme alınmıştır. Eser mantık,  fizik ve metafizik bölümlerinden oluşmaktadır.

Bir düşünce hareketi olarak kelâmın amaçları:

• İslâm inanç ilkelerini sistemli bir şekilde temellendirmek
• İslâm inançlarını rasyonel bir şekilde açıklamak
• Yabancı etkilerden kaynaklanan bid’atları etkisiz kılmak
• İslâm’a yöneltilen eleştirilere cevap vermek

İslâm dünyasında, toplumun ihtiyaçları doğrultusunda yapılan ilk tercümeler tıp alanına aittir.

PHP'de IF...ELSE - ELSEIF Kontrol Yapıları

Hangi programlama dili olursa olsun programın akışını kontrol etmek, gerektiği gibi yönlendirebilmek için bazı kontroller yapmamız gereklidir.  Bir program içerisinde bazı kod satırlarının, belirli şartlar sağlanmadan çalışmasını engellemek için , yada bu durumun  tersi olarak belirli şartlar sağlandığında kod satırlarının çalışmasını sağlamak  için if kontrol deyimine ihtiyaç duyulur.

IF Kontrol Yapısı  PHP'de IF yapısı kodların belli bir koşula bağlı olarak çalıştırılmasını sağlar.

Kullanımı:

if (yapılması istenen koşul veya koşullar) {   
    koşulun gerçekleşmesi durumunda yapılacak işlemler
    .
    .
    koşulun gerçekleşmesi durumunda yapılacak işlemler
}

Eğer bir IF deyiminden sonra gelen ifade sonucu TRUE olan boolean bir değer verirse, IF deyiminden sonra gelen koşulun gerçekleşmesi durumunda yapılacak işlem veya işlemler PHP tarafından çalıştırılır, aksi takdirde (FALSE bir değer geri verirse), dikkate alınmaz.

Örnek 1:  

<?php
   $islem = 2 + 2;
   if ( $islem == 4 ) {
      echo "2 + 2, 4 eder!";
   }
?>

IF...ELSE Kontrol Yapısı belirli kodları belirli şartlara bağlı olarak çalıştırmak için kullanılır. Basit bir ifadeyle eğer böyleyse şöyle yap, şöyleyse böyle yap diyebilmek için kullanılır.

Kullanımı:

if (yapılması istenen koşul veya koşullar) {
     koşulun gerçekleşmesi durumunda yapılacak işlemler
} else {
     koşul ve koşullar gerçekleşmemiş ise yapılacak işlemler
}

Örnek 2:  Sayı pozitif ise sayının kendisini ve karesini, koşulumuz karşılanmıyor ise Sayı pozitif değil mesajını ekranda gösterelim.

<?php
$sayi=-3;
if($sayi>0){
   echo "Sayı=$sayi<br>";
   echo "Karesi=",$sayi*$sayi;
}
else
   echo "Sayı pozitif değil";
?>

Örnek 3: Eğer universite değişkeni "bozok" ise ekrana doğru yazdıralım, universite değişkeni "bozok" değilse  ekrana yanlış yazdıralım.

<?php
$universite = "Bozok";
if ($universite="Bozok") // eğer universite değişkeni bozok ise...
{
   echo "Doğru"; // ekrana Doğru yazdır.
}
else // universite değişkeni Bozok değilse...
{
  echo "Yanlış"; // ekrana yanlış yazdır.
}
?>

Örnek 4:  Tanımlı olan kullanıcı adının (minix) ve şifrenin (666666) olup olmadığını kontrol eden php kodunu yazalım.

<?php
$kullanici_adi="minix";
$sifre="666666";
if ($kullanici_adi=="minix" and $sifre=="666666")
   echo "Giriş Başarılı";
else
   echo "Kullanıcı adı yada şifre yanlış!";
?>

IF...ELSE kontrol yapımızda koşulun gerçekleşmesi durumunda yapılacak işlemler birden çok ise süslü parantez kullanılır. Koşulumuz gerçekleştikten sonra yapılacak işlem tek komut ise süslü parantez içerisine alınma zorunluluğu yoktur.

ELSEIF Kontrol Yapısı PHP'de IF yapısında yer alan ifade yanlış sonuç verdiğinde, alternatif ifadelerin kontrolü ile farklı işlem satırlarının çalışmasını sağlamak için IF deyimi ile birlikte ELSEIF deyimini kullanabilirsiniz. ELSE deyiminden farklı olarak, ELSEIF deyimi ile ilgili işlem satırının çalışması için ELSEIF ile ilgili ifadenin doğru sonuç vermesi gerekir. ELSEIF deyimi daima IF deyimi ile birlikte kullanılmalıdır.

Kısaca IF ile birlikte birden fazla koşulu kullanmamızı sağlar.

Kullanımı:

if (yapılması istenen koşul veya koşullar)
elseif (yapılması istenen koşul veya koşullar) // if ifadesi yanlış sonuç verirse çalışır.
else // if ve elseif ifadelerinin her ikisi de gerçekleşmemiş ise yapılacak işlemler.  

Bir IF yapısı içinde birden fazla ELSEIF deyimi kullanılabilir. IF ELSEIF yapısı içinde, IF deyimi de dahil olmak üzere, doğru sonuç veren ilk ifadenin yer aldığı satır çalıştırılır. Bir ELSEIF deyimi işlem satırı, kendisinden önce gelen IF ve/veya ELSEIF deyimlerine bağlı ifadelerin tamamı yanlış sonuç verdiğinde ve kendi ifadesi doğru sonuç vediğinde çalışır.

Örnek 5:  

<?php
   $sayi_tut = 35;
if ( $sayi_tut < 34 )
  echo "Sayım 34'den küçük!";
elseif ( $sayi_tut > 34 )
  echo "Sayım 34'den büyük!";
else
  echo "Sayım 34!";
?>  

SQL'de CHARINDEX Fonksiyonu Kullanımı

Transact-SQL dilinde kullanılan önemli karakter fonksiyonlarından biriside CHARINDEX'dir. Bu fonksiyon bir karakter dize içinde belirtilen bir ifadenin (karakterin) başlangıç konumunu döndürür. Örneğin e-mailleri tutan bir alanınız mevcut, burada "@" işareti öncesi ve sonrasını belirlemede veya ',' ile ayrılmış bir karakter dizesinde virgül öncesini ve sonrasını belirlemede kullanabilirsiniz. Kısaca bir karakter kümesinin içerisinde geçen bir karakterin, bu karakter kümesinde kaçıncı karakter olduğunu bulmak için ve bir string ifade içinde başka bir string ifade aramak için kullanırız.

Kullanımı : CHARINDEX ( ifade1, ifade2[ , başlangıç konumu] )  
İfade1: Aranacak karakterleri belirtir.  
İfade2: İfade1'deki karakterlerin aranacağı karakterleri belirtir. 
Başlangıç Konumu: Aramanın başlanacağı konumu belirtir.

Döndürdüğü Tür: Int 

 

İfadelerden birisi NULL ise CHARINDEX fonksiyonu NULL değerini döndürür. İfade1, İfade2 içinde bulunamazda 0 değeri döner.

CHARINDEX fonksiyonu 2 parametre almaktadır. 1.parametredeki değerin 2.parametre olarak verilmiş değerde olup olmadığını belirtir. Kullanımı oldukça basittir. 

Örnek Sorgu 1: 

DECLARE @ornek1 varchar(255)
SET @ornek1= 'Cogito ergo Sum: Düşünüyorum, o halde varım. René Descartes'
SELECT CHARINDEX('ergo', @ornek1)
SELECT CHARINDEX(',', @ornek1) 

Örnek Sorgu 2: 

SELECT Adi, CHARINDEX('A',Adi)
AS "A Harfinin Konumu",
CHARINDEX ('a',Adi) AS "a Harfinin Konumu"
FROM dbo.Personeller

Örnek Sorgumuzda a ve A değerleri aynıdır. Aranan değerin ilk bulunduğu konumunun yeri döner. Diğer sonraki konumlar dikkate alınmaz. Yani tek karakter için büyük küçük harf ayrımı yoktur.

Örnek Sorgu 3: 
SELECT CHARINDEX ('E','Ne kadar bilirsen bil, söylediklerin karşındakinin anlayabileceği kadardır. Mevlana')
SELECT CHARINDEX ('L','Zeki adamlar söyleyecek bir şeyleri olduğu için konuşurlar. Aptallar, konuşmaları gerektiği için. Platon')
SELECT CHARINDEX ('KİMSE','Bir kimsenin düşüncesini açıklayamaması köleliktir. Euripides')
SELECT CHARINDEX ('DİY','Dünyanın ahlaksız diye adlandırdığı kitaplar dünyaya kendi utancını gösterenlerdir. Oscar Wilde') 

PHP'de Operatörler

Operatörler değerler ve değişkenler üzerinde işlem yaparak düzenlememiz, sağlayan özel karakterlerdir. Tüm programlama dillerinde olduğu gibi PHP'de de standart atama operatörleri bulunmaktadır. Operatörler; aritmetik, işaret, karşılaştırma ve mantıksal olarak dört gruba ayrılır.

Aritmetik Operatörler : Temel matematiksel hesaplamaları yapmak için kullanılan operatörlerdir.

% operatörü bir sayının başka bir sayıya bölümünden kalanı vermektedir.
++ operatörü bir değişkenin değerini 1 arttırmakta kullanılır,
-- ise aynı şekilde 1 azaltmakta kullanılır.

Not: $x++ ifadesi ile ++$x ifadesi uygulamada farklı sonuçlar vermektedir. $x++ ifadesi önce $x değişkenini kullan sonra 1 arttır, ++$x ifadesi ise önce 1 arttır sonra $x değişkenini kullan anlamına gelmektedir.

Örnek 1:

<?php
$a = 5;
$b = 3;
$c = 2;
$s = $a + $b - $c;
echo $s;
?>

Örnekte çıktı olarak ekranda 6 yazacaktır.

Not: Kod üzerinde işlem önceliği aynen matematikte olduğu gibi; önce çarpma ve bölme, sonra toplama ve çıkarma işlemi şeklindedir.

Örnek 2:

<?php 
$x=10;           // x değişkeni oluşturduk ve değer olarak 10 verdik.
$y=5;            // y değişkeni oluşturduk ve değer olarak 5  verdik.
$carpma=$x*$y;   // carpma değişkenimizi oluşturduk ve değişkenlerimizi çarptık.//
$toplam=$x+$y;   // toplam değişkenimizi oluşturduk ve değişkenlerimizi topladık.//
$cikarma=$x-$y;  // cikarma değişkenimizi oluşturduk çıkarma işlemini gerçekleştirdik.//
$bolme=$x/$y;    // bolme değişkenimizi oluşturduk bölme işlemini gerçekleştirdik.//
$kalan=$x%$y;    // kalan değişkenimizi oluşturduk ve mod operatörü ile kalanı bulduk.//
echo"Çarpım : $carpma <br>"; 
echo"Toplam : $toplam <br>"; 
echo"Çıkarma : $cikarma <br>"; 
echo"Bölme : $bolme<br>"; 
echo"Kalan : $kalan<br>";
?>

Örnek 2 çıktısı:
Çapım : 50
Toplam : 15
Çıkarma : 5
Bölme : 2
Kalan : 0