SQL'de CHARINDEX Fonksiyonu Kullanımı

Transact-SQL dilinde kullanılan önemli karakter fonksiyonlarından biriside CHARINDEX'dir. Bu fonksiyon bir karakter dize içinde belirtilen bir ifadenin (karakterin) başlangıç konumunu döndürür. Örneğin e-mailleri tutan bir alanınız mevcut, burada "@" işareti öncesi ve sonrasını belirlemede veya ',' ile ayrılmış bir karakter dizesinde virgül öncesini ve sonrasını belirlemede kullanabilirsiniz. Kısaca bir karakter kümesinin içerisinde geçen bir karakterin, bu karakter kümesinde kaçıncı karakter olduğunu bulmak için ve bir string ifade içinde başka bir string ifade aramak için kullanırız.

Kullanımı : CHARINDEX ( ifade1, ifade2[ , başlangıç konumu] )  
İfade1: Aranacak karakterleri belirtir.  
İfade2: İfade1'deki karakterlerin aranacağı karakterleri belirtir. 
Başlangıç Konumu: Aramanın başlanacağı konumu belirtir.

Döndürdüğü Tür: Int 

 

İfadelerden birisi NULL ise CHARINDEX fonksiyonu NULL değerini döndürür. İfade1, İfade2 içinde bulunamazda 0 değeri döner.

CHARINDEX fonksiyonu 2 parametre almaktadır. 1.parametredeki değerin 2.parametre olarak verilmiş değerde olup olmadığını belirtir. Kullanımı oldukça basittir. 

Örnek Sorgu 1: 

DECLARE @ornek1 varchar(255)
SET @ornek1= 'Cogito ergo Sum: Düşünüyorum, o halde varım. René Descartes'
SELECT CHARINDEX('ergo', @ornek1)
SELECT CHARINDEX(',', @ornek1) 

Örnek Sorgu 2: 

SELECT Adi, CHARINDEX('A',Adi)
AS "A Harfinin Konumu",
CHARINDEX ('a',Adi) AS "a Harfinin Konumu"
FROM dbo.Personeller

Örnek Sorgumuzda a ve A değerleri aynıdır. Aranan değerin ilk bulunduğu konumunun yeri döner. Diğer sonraki konumlar dikkate alınmaz. Yani tek karakter için büyük küçük harf ayrımı yoktur.

Örnek Sorgu 3: 
SELECT CHARINDEX ('E','Ne kadar bilirsen bil, söylediklerin karşındakinin anlayabileceği kadardır. Mevlana')
SELECT CHARINDEX ('L','Zeki adamlar söyleyecek bir şeyleri olduğu için konuşurlar. Aptallar, konuşmaları gerektiği için. Platon')
SELECT CHARINDEX ('KİMSE','Bir kimsenin düşüncesini açıklayamaması köleliktir. Euripides')
SELECT CHARINDEX ('DİY','Dünyanın ahlaksız diye adlandırdığı kitaplar dünyaya kendi utancını gösterenlerdir. Oscar Wilde') 

SQL'de Server Adını Değiştirme

SQL Server kurulu bilgisayarımızın veya sunucumuzun bilgisayar adı değiştiğinde SQL Server adı değişmemekte ve bununla birlikte bilgisayar adının değişmesin sorunlara neden olur. SQL server adını aşağıdaki Stored Procedure leri kullanarak değiştirebiliriz:

SQL Server Management Studio da Yeni bir Query ekranı açalım:

sp_dropserver 'EskiSunucuAdimiz' 
sp_addserver  'YeniSunucuAdimiz', 'local'

Execute işlemini yaparak değişikliği sağlıyoruz. Eğer SQL Server da default instance dan başka instance lar mevcut ise:

sp_dropserver <EskiSunucuAdimizinstancename> 
sp_addserver  <YeniSunucuAdimizinstancename>, local 

Son olarak MSSQL servisini restart edip yapmış olduğumuz değişikliği aşağıdaki sorguya sunucu adımızı girerek kontrol edebiliriz.

SELECT @@SERVERNAME as "SunucuAdimiz"

SQL'de Detach/Attach İşlemleri

Bir MDF ve LDF dosyasından oluşan veritabanı, VTYS sistemine bağlı iken sistem dosyaların taşınmasına izin vermez Bu durumda dosyalar önce sistemden "Detach" ile ayrılmalı, daha sonra tekrar istenen başka bir sunucuda "Attach" edilmelidir.

Detach İşlemi

Detach yapılmak istenen veritabanına sağ tıklanır ve Tasks / Detach ile Detach Database ekranı açılır.

Veritabanı sistemden ayrılırken, aktif bağlantılar otomatik kapatılsın mı?  (Drop Connections) Eğer bu seçenek seçilmezse ve aktif bağlantılar varsa, veritabanı ayrılması gerçekleşmeyecektir.

Attach İşlemi

Sistemden ayrılan veritabanına ait MDF ve LDF dosyasının yeri gösterilecek, istenen herhangi bir SQL Server sunucusuna tanıtılabilir.  

Attach yapılmak istenen veritabanı dosyası için Databases sağ tıklanır ve Attach ile Attach Databases ekranı açılır. Açılan ekranda Add butonu ile Attach edilmek istenen VT eklenir OK butonuna tıklanır. OK tuşuna tıkladıktan sonra Database Server'a eklenmiş oldu Server da bunu görmek için Object Explorer penceresinden Refresh işlemi yapılmalıdır.

SQL Server 2012 "Edit Top 200 Rows" Satır Sayısını Değiştirme

SQL Server'da tablodaki verileri görmek ve editlemek istediğimizde "Edit Top 200 Rows"u açarız, fakat tablolarımızdaki verilen kimi zaman 200'den fazla olabiliyor. 

"Edit Top 200 Rows" sınırını arttırmak  için SQL Server'da neler yapabiliriz?

"Edit Top 200 Rows" seçeneğinde varsayılan değer 200 olan satır sayısını değiştirelim ve bütün tablolara sağ tıkladığımızda "Edit Top 2000 Rows" yapalım.  Menü araç çubuğundan Tools-Options'a giriyoruz.

Açılacak olan Options penceresinde "SQL Server Object Explorer"a tıklıyoruz.

Options penceresinde sağ kısımda "Value for Edit Top <n> Rows command" satırındaki 200'ü 2000 olarak değiştiriyoruz. Artık SQL Server'da hangi tabloya sağ tıklarsak "Edit Top 2000 Rows" olarak değiştiğini görebiliriz. 

Not: Options penceresinde "Value for Edit Top <n> Rows command" altında bulunan "Value for Select Top <n> Rows command" seçeneğinden de "Select Top 1000 Rows" değişikliğinide yapabiliriz.

Eğerki bu değişikliği SQL Server için varsayılan bir değer değilde belirli bir tabloda geçici olarak yapmak istiyorsak Tablomuzun üzerine sağ tıklayıp "Edit Top 200 Rows" açıyoruz. Tablomuz edit modunda açıldıktan sonra toolbardan "Show SQL Pane" butonuna tıklıyoruz.

Query ekranına tabloyu 200 satır olarak edit modda açan SQL kodu gelecek. Bu kodda 200 yazan yeri değiştirerek toolbardan "Execute SQL" butonuna tıklıyoruz.

SQL'de Hata Fırlatmak RAISERROR Kullanımı

Bazı durumlarda SQL serverın hata fırlatmasını beklemeden kendimiz sorgunun hata fırlatıp bitmesini isteriz. Örneğin TRY CATCH ile yakalanamayan hataları kullanıcıya bildirebilmek için TRY CATCH yapısı içinde RAISERROR fonksiyonunu kullanabiliriz. Veya yazdığımız SP yada Trigger hata vermeden bizim kendi kontrollerimiz ile hata fırlatmasını sağlayabiliriz. Ayrıca bu fonksiyon ile kullanıcıya istemiş olduğumuz mesajı verme hakkına da sahibiz. İstediğimiz durum SQL Hatası olmayıp bizim koyduğumuz kontrol neticesinde bir mantık hatası olabilir.

NOT : Örnek sorgulamada Northwind Database'i kullanacağım. bk: Nortwind Database Kurulumu

Genel Yapısı:

RAISERROR('Hata Mesajımız',ERROR_SEVERITY, ERROR_STATE) [WITH LOG]

Örnek: Northwind veritabanımızda sipariş numarası girilerek kayıtların listelenmesi ile ilgili bir sorguda RAISERROR fonksiyonunu kullanalım. Öncelikle hata oluşması durumunda verilecek mesajı sisteme tanımlayalım. Bunun için;

sp_addmessage @msgnum=90001,
@severity=11,
@msgtext='GİRİLEN SİPARİŞ NUMARASI 0 DAN KÜÇÜK VE 11100 DEN BUYUK OLAMAZ',
@with_log='true'

ERROR_SEVERITY değeri olarak 11 vermemizin nedeni severity değer aralığında 11-16 arası "Kullanıcıların düzeltebileceği hatalar" anlamına gelmesidir.Sisteme  yeni mesaj eklemek için "sp_addmessage" sistem saklı prosedürü kullanılır. Mesaj numarasını 90001 olarak vermemin özel bir nedeni yok sadece bilinmesi gereken nokta SQL Server mesaj numaralarının ilk 50000'i kendisine ayırmıştır ve eklenecek mesaj numarasının 50000'den büyük olması yeterlidir. "msgtext" ise hata durumunda verilecek mesajımızdır. Kullanıcı tanımlı mesajları silmek için "sp_dropmessages" sistem saklı prosedürü kullanılır. Gelelim örneğimize;

90001 numaralı hata mesajını sisteme ekledik. Şimdi verilen sipariş numarasına göre Northwind veritabanımızda Order Details tablosu içerisinde arayarak kayıtların listelenip listelenmeyeceğinin belirlendiği bir prosedür oluşturalım.

CREATE PROCEDURE SIPARIS_URUN_LISTE
(
@ID INT=NULL
)
AS
IF @ID IS NULL
BEGIN
RAISERROR ('SIPARIS NUMARASI GIRMELISINIZ',10,1)
RETURN 0
END
IF @ID<0 OR @ID>11100
BEGIN
RAISERROR (90001,10,1)
RETURN 0
END

SELECT * FROM [Order Details]
WHERE OrderID=@ID

Stored Procedure'müzde "ID" değişkenimizi int tipinde tanımladık ve NULL değerini atadık. Prosedürümüzün çalıştırılmasında değişkenimize herhangi bir değer atanmadıysa hata mesajı RAISERROR fonksiyonuyla bize döndürülecektir.

 

RAISERROR Kullanımı ile ilgili Detaylı bilgi için tıklayınız.

SQL'de TRY CATCH Kullanımı

Bu makalemde SQL Server Hata Yakalama Bloğu (TRY-CATCH) kullanımına değineceğim. 

TRY CATCH Yapısı

TRY CATCH yapısı TRY ve CATCH bloğundan oluşur. Eğer TRY bloğunda bir hata oluşursa kontrol CATCH bloğuna geçer. Bir hata oluşmamışsa CATCH blogu devreye girmez. Bir hata varsa CATCH blogunda hata yakalanır.  CATCH blogunun işletilmesi tamamlandıktan sonra akış bloktan sonraki kodlarla devam eder.

TRY CATCH kullanımında sadece TRY bloğunu tanımlayıp bırakamayız. Bir TRY bloğu tanımladıysak CATCH bloğunuda tanımlamak zorundayız.

Genel Yapısı:

BEGIN TRY 
--SQL Kodlar (Hata olabilecek kod bloğu) 
END TRY 
BEGIN CATCH 
--SQL Kodlar (Hata olduğunda hatanın yakalandığı kısım.) 
END CATCH

MS SQL'de TRY CATCH fonksiyonunun çeşitli işlevsel özellikleri vardır. Bu özellikler CATCH bloğu içinde kendi değerlerini korurlar, CATCH bloğu dışında ise geriye NULL dönerler. 

ERROR_SEVERITY() Hata Dereceleri

• 0 veya 10 : Kullanıcı veri girişinden kaynaklanan hata 
• 11-16 arası: Kullanıcının düzeltebileceği bir hata 
• 17 : Yetersiz kaynak hatası (Diskin dolu olması veya tablonun salt okunur olması vb.) 
• 18 : Yazılımdan kaynaklanan hata 
• 19 : Constraint'lere takılan bir hata 
• 20-25 arası: Kritik hatalar

Örnek 1:

BEGIN TRY
DECLARE @Sayi int = 8/0
END TRY
BEGIN CATCH
SELECT
ERROR_NUMBER()    AS 'Hata Numarası',
ERROR_SEVERITY()  AS 'Hata Derecesi',
ERROR_STATE()     AS 'Hata Kod Değeri',
ERROR_PROCEDURE() AS 'Hata SP',
ERROR_LINE()      AS 'Hata Satır Numarası',
ERROR_MESSAGE()   AS 'Hata Mesajı'
END CATCH

 

Örneğimizde 8 sayısı 0'a bölünmeye çalışılıyor. 0'a bölme hatası alıyoruz ve CATCH bloğuna geçiyoruz. Fakat sorgu devam ediyor. Eğer TRY-CATCH kullanmasaydık sorgumuz hata verdiği anda sonlanacaktı.

NOT: TRY-CATCH sadece çalışma anındaki hataları yakalayabilir. SQL kodumuzdaki syntax hatalarını yakalayamaz.

Örnek 2:

BEGIN TRY
DROP TABLE TABLO5;
END TRY
BEGIN CATCH
PRINT 'Hata Oluştu'
PRINT ERROR_NUMBER();   
PRINT ERROR_SEVERITY();
PRINT ERROR_STATE();    
PRINT ERROR_LINE();     
PRINT ERROR_MESSAGE();   
END CATCH

Örneğimizde mevcut olmayan bir tabloyu drop etmek istedim ve dolayısıyla varolmadığı için bir hata oluştu. CATCH bloğuna PRINT ile "Hata Oluştu" mesajını ve TRY-CATCH fonksiyon özelliklerinide yine PRINT ile ekrana yazdırdık.

SQL'de Temporary (Geçici) ve Değişken (Variable) Tabloların Kullanımı

SQL'de oluşturulan geçici tablolar, kullanıcıya ait olan veritabanında tutulmazlar. SQL Server’da tempdb içinde tutulurlar. Bu tempdb sisteme ait bir veritabanıdır. tempdb geçici tabloları tuttuğu gibi aynı zamanda SQL Server üzerinde çalıştırılan sorgular sonucu arka planda tablosal işlemlerin yapıldığı ve verilerin bizim ekranımızda geçici olarak oluşturulduğu yapınında gerçekleşmesini sağlarlar. SQL'de Temporary tablo oluştururken iki seçeneğimiz bulunmakta. Bunlar kullanım şeklinize göre farklılık gösterebilir.

• Geçici Tablolar (Temporary Tables)
• Değişken Tablolar (Table Variables)

Geçici Tablolar (Temporary Tables)

Geçici tabloları oluşturmak için de tıpkı normal bir tabloyu oluşturmakta kullandığımız "CREATE TABLE" ifadesini kullanırız. Fakat oluşturulan tablonun gerçek bir tablo mu yoksa geçici bir tablo mu olduğunun ayırt edilmesi için; oluşturduğumuz tablonun sanal bir tablo olduğunu SQL'e "#" işaretini kullanarak bildiririz. CREATE TABLE ifadesinden sonra yazılan tablo isminin başına "#" işaretini eklediğimizde SQL bu tablonun geçici bir tablo olduğunu algılar ve oluşturulan tabloyu yalnızca ilgili oturum için geçerli kılar. Oturum kapatıldıktan sonra veya bir başka Query ekranı açıldığında bu tabloya erişilemez. SQL Serverda geçici tablolara sadece bulundukları ortamlardan erişilebilir. Temp Tabloların normal tablolardan en önemli farkı bir System Database olan tempdb içinde tutuluyor olmalarıdır.

Eğer temp table'a global olarak diğer ortamlardan da erişilmesini istiyorsak o zaman global temp table kullanmamız gerekmektedir. Global Temporary Tables (Genel geçici tablolar) tanımlamak için temp table dan farklı olarak CREATE TABLE dediktenden sonra tablomuzun ismini vermeden önce "##" işaretini 2 adet kullanarak bildirim yaparız. Global Temporary Tables'ın bütün özellikleri temp table ile aynıdır.

Genel Yapısı:

CREATE TABLE #TabloAdı (kolon1 veritipi, kolon2 veritipi) 
--Local Temporary Table için "#" Global Temporary Table için "##" kullanılmalıdır.

Geçici tablolar tıpkı normal tablolar gibi oluşturulurlar sadece önlerinde "#" işareti farkı vardır. 

Örnek:

CREATE TABLE ##Musteriler(MusteriID NCHAR(5), MusteriAdSoyad NVARCHAR(30),
MusteriSehir NVARCHAR(15));
INSERT INTO ##Musteriler(MusteriID,MusteriAdSoyad,MusteriSehir)
SELECT Customers.CustomerID, ContactName, City
FROM Customers 

Örneğimizde ##Musteriler adında bir Global Temporary Table oluşturduk. Query bağlantısında Northwind Database Customers tablosu örneklendi. Resimde görüldüğü gibi aktif database "BAYRAKTAR" olmasına rağmen global bir temporary table oluşturduğumuz için "select *  from ##Musteriler" ile listeleme yaptığımızda verilerin listelendiğini görüyoruz.

SQL Serverda "#" ile başlayan tablolar SQL Server durduğu ana kadar saklanır. Fakat tablolarımızı tempdb altına kendimiz normal tablo ekler gibi eklersek tablolarımız SQL Server kapatılana kadar orda saklanır. SQL Server kapatıldığında temp tablolarımızın silinmesini istiyorsak:

DROP TABLE #TemporaryTable  

Temporary Tablolar Nerede ve Ne Amaçla Kullanılır?

Büyük veritabanları ile çalışırken bir sorgu sonucunda dönen kayıtları başka bir sorguda join işlemine tabi tutmak isteyebiliriz. Temporary Table kullanmak yerine iç içe SELECT sorguları yazılabilir ancak bu büyük kayıtlarda SQL Server üzerinde performans sıkıntısına neden olur. Bu nedenle belirli bir sorgu sonucunu Temporary bir tabloya atmak ve bu tabloyuda başka bir sorguda kullanabiliriz.

Değişken Tablolar (Table Variables)

Değişken tablolarda aslında geçici tablolara benzemektedir. Farkı oluşturduğumuz tablonun bir kısmı tempdb de bir kısmıda Sunucu olarak kullanıdığımız SQL Server belleğinde tutulmaktadır. Oluşturduğumuz tablo isminin başına "@" işareti koyarız. Değişken tablolara erişim temporary tablolara göre daha hızlıdır. Fakat değişken tablolara fazla veri yüklemek belleği dolduracağından performans kaybına yol açabilir. Değişken tabloların Temporary tablolardan en önemli farkı kullanıcı tanımlı fonksiyonlar (User Defined Functions) içinde kullanılabilmeleridir.

Genel Yapısı:

DECLARE @TabloAdı TABLE (kolon1 veritipi, kolon2 veritipi)

• Değişken Tablolar tıpkı Temporary Tablolar gibi oluşturulurlar önlerinde "@" işareti farkı vardır. 
• Değişken Tablolar üzerinde index tanımı yapamayız fakat geçici tablolar üzerinde yapabiliriz. 
• Değişken tablolar üzerinde ALTER TABLE komutunu kullanamayız, yani bu şekilde oluşturulan bir tabloda ALTER TABLE işlemi yapılamıyor. Bu tipteki bir yapı çok fazla veri içermeyecek tablolar için uygundur.

Örnek:

DECLARE @Musteriler TABLE 
(MusteriID NCHAR(5), MusteriAdSoyad NVARCHAR(30), MusteriSehir NVARCHAR(15))
INSERT INTO @Musteriler(MusteriID,MusteriAdSoyad,MusteriSehir)
SELECT Customers.CustomerID, ContactName, City 
FROM Customers 

SQL'de Transaction Oluşturma ve Kullanımı

Transaction  Nedir?

Transaction için SQL Server ortamında kullandığımız iş birimidir diyebiliriz. Çoğu zaman bir transaction yalnızca bir türde işlem yapar, yani sadece veri silme, veri güncelleme veya veri ekleme gibi tek türde işlem yapar. Ama bir transaction içinde birden fazla da işlem yapılabilir. Yine transaction içinde SELECT işlemleri de yapılabilmektedir. Transaction, çalışma yapısı olarak ya bütün işlemleri gerçekleştirir ya da hiçbirini gerçekleştirmez. İşlemlerden biri başarısız olursa, hiçbir işlem gerçekleşmez; ancak tüm işlemler başarılı olduğunda  Transaction, içinde gerçekleşen tüm veri değişikliklerini onaylamış demektir.  

Transaction bloğundaki işlemlerin hepsi başarılı olduğunda Transaction Commit (Onaylama) komutu çalışır ve değişiklikler veritabanında gerçekleşmiş olur. ancak bir hata varsa işleyiş bozulur ve Transaction Rollback (Geridönüş) komutu çalışır, bu şekilde tüm işlemler geri alınır ve en başa dönülür. Böylece veri kaybına karşı bir çeşit koruma mekanizması oluşturulmuş olunur.

Transaction  Nerde ve Ne Zaman Kullanırız

Örneğin veri tabanımızdan silinen kayıtları, başka bir veri tabanına yedekliyorsak. Bir silinme ve bir kaydetme işlemi söz konusu. Bu işlemlerin sırayla gerçekleşmesi gerekiyor. Silinme işlemi başarılı bir şekilde tamamlandı. Fakat kaydetme işleminde bir hata meydana geldi. Bu hata yetersiz hafızadan kaynaklanabilir, sistem işlem sırasında yeniden başlatılmıştır veya fiziksel bir arıza nedeniyle kapanmıştır. Bu nedenler yüzünden silinmiş kaydımıza elveda demek yerine, böylesi sorunlarla karşılaşma ihtimalimize karşı önlemimizi almamız gerekir. Çalışmasını istediğimiz kod bloğunu "transaction" bloklarına alırız ve sorun çözülmüş olur.

Şimdi örnekle konuyu pekiştirelim.

Örnek: Bir banka sisteminde para havale etme işlemi için örnek bir transaction tasarlayalım. Öncelikle aşağıdaki gibi bir "HESAP" tablosu oluşturalım ve tablomuzda müşterilere ait HESAP_ID, AD, SOYAD, HESAP_NO, BAKIYE bilgilerini tutalım. 

CREATE DATABASE BANKA
USE BANKA

CREATE TABLE HESAP
(
HESAP_ID INT PRIMARY KEY IDENTITY (1,1) NOT NULL,
AD       VARCHAR(30) NOT NULL,
SOYAD    VARCHAR(30) NOT NULL,
HESAP_NO INT         NOT NULL,
BAKIYE   INT         NOT NULL
)

Oluşturmuş olduğumuz "HESAP" tablomuza örnek kayıtlar girelim.

INSERT INTO HESAP VALUES('İBRAHİM','BAYRAKTAR',19265,7000)
INSERT INTO HESAP VALUES('SAMET','ULUTURK',19572,10000)
INSERT INTO HESAP VALUES('RAMAZAN','PINARBAŞI',19752,9500)
INSERT INTO HESAP VALUES('RAŞİT','BAKIR',19912,17000)

"Samet ULUTURK'ün hesabından, İbrahim BAYRAKTAR'ın hesabına 1000 TL havale yapılsın." Bu işlem için izleyeceğimiz algoritma Samet ULUTURK'ün bakiye bilgisini 1000 azaltmak ve İbrahim BAYRAKTAR'ın bakiye bilgisini 1000 artırmak olacaktır.

UPDATE HESAP SET BAKIYE = BAKIYE - 1000 --1.Sorgu
WHERE AD='SAMET' AND SOYAD='ULUTURK'

UPDATE HESAP SET BAKIYE = BAKIYE + 1000 --2.Sorgu
WHERE AD='İBRAHİM' AND SOYAD='BAYRAKTAR'

Havale işleminin gerçekleşmesi için bu iki sorgunun aynı anda gerçekleşmesi gerekir ve sistem kullanıcısı bu iki sorguyu birden çalıştırıyor. Şimdide örnek işlemimizde oluşabilecek olası hata senaryolarını inceleyelim.

Hata Olasılığı 1: Birinci SQL sorgumuzun çalışması fakat ikinci SQL sorgumuzda hata oluşması. Bu durumda Samet ULUTURK'ün hesabından 1000 TL eksilme olacak fakat İbrahim BAYRAKTAR'ın hesabında herhangi bir değişiklik olmayacaktır.

Hata Olasılığı 2: Birinci SQL sorgumuzda hata oluştu ve ikinci SQL sorgumuzun çalışması durumunda Samet ULUTURK'ün hesabından herhangi bir eksilme olmayacak fakat İbrahim BAYRAKTAR'ın hesabına 1000 TL eklenecek.

Örneğimizdeki gibi problemlerin ve olası hatalardan oluşacak karmaşanın önüne geçmek için  "transaction" yapısını kullanmalıyız. "transaction" sayesinde her iki sorguda birden çalıştıralacak, iki sorguda başarılı ise "transaction" onaylanacak fakat herhangi bir hata durumunda he iki sorguda iptal edilecek.

"transaction" yapısını SQL kodlarında kullanırken COMMIT ve ROLLBACK komutları kullanılır.

COMMIT komutu ile çalıştırılan tüm SQL komutlarının başarılı olması halinde işlemler veri tabanına yansıtılır. ROLLBACK komutu ise herhangi bir hata oluşumunda tüm işlemleri geri alır. 

Transaction  Oluşturalım

BEGIN TRANSACTION
BEGIN TRY

UPDATE HESAP SET BAKIYE = BAKIYE - 1000
WHERE AD='SAMET' AND SOYAD='ULUTURK'

UPDATE HESAP SET BAKIYE = BAKIYE + 1000
WHERE AD='İBRAHİM' AND SOYAD='BAYRAKTAR'

COMMIT
END TRY
BEGIN CATCH
ROLLBACK
END CATCH

"BEGIN TRANSACTION" ile "transaction" işlemini başlatıyoruz. Tek bir komut gibi çalışmasını istediğimiz SQL kodlarımızı yazdıktan sonra  "transaction" işlemini "COMMIT" ile sonlandırıyoruz. "COMMIT"  komutuna gelene kadar işlemde hata olsa da olmasa da, işlem sonuçları tablomuza yansımayacaktır. "END TRY" ile blogumuzu kapatıyoruz. İşlemde bir hata ile karşılaşılması durumunda "BEGIN CATCH" blogu devreye girecek ve "ROLLBACK" komutu ile yapılan işlemler geri alınacak.

SQL'de Yetkilendirme GRANT, DENY, REVOKE Kullanımları

DCL, bir veri tabanı ile ilişkili kullanıcıları ve rollerin izinlerini değiştirmek için kullanılır.
GRANT, DENY ve REVOKE temel DCL komutlarıdır.

DCL komutlarını kullanabilmek için SQL Server’da varsayılan değer (default) olarak yetki sahibi olan gruplar:
sysadmin , dbcreator , db_owner , db_securityadmin ‘dir.

Öncelikle sunucuya dışarıdan bir erişim sağlamak için bir giriş (login) oluşturulmalıdır.

CREATE LOGIN BAYRAKTAR WITH PASSWORD="QWERTY123"

komutuyla "QWERTY123" şifresine sahip BAYRAKTAR adında bir kullanıcı oluşturduk.

Şimdi bu login üzerinden bir kullanıcı yaratalım ve GRANT, DENY, REVOKE kullanımlarını inceleyelim.

CREATE USER BAYRAKTAR FOR LOGIN BAYRAKTAR

User oluşturmuş olduk.

GRANT: Kullanıcılara veritabanı nesneleri üzerinde güvenlik ayrıcalıkları vermek için kullanılan komuttur.

Genel yapısı şu şekildedir: GRANT (all | izinler) ON (izneTabiTutulanlar) TO (izinVerilenler)

GRANT CREATE TABLE TO BAYRAKTAR  

BAYRAKTAR kullanıcısına tablo oluşturma yetkisi veriyoruz.

GRANT INSERT,UPDATE,DELETE TO BAYRAKTAR

BAYRAKTAR kullanıcısına güncelleme, silme ve ekleme yetkisi veriyoruz.

GRANT SELECT ON Bilimkurgu TO BAYRAKTAR

BAYRAKTAR kullanıcımızın "Bilimkurgu" tablosundan select çekebilmesine izin verelim.

WITH GRANT OPTION: Dereceli yetkilendirme işleminde kullanılır. Yetki verilmiş kullanıcının kendisinde bulunan yetkileri başka kullanıcılara verebilmesini sağlar.

GRANT SELECT,INSERT ON Bilimkurgu TO BAYRAKTAR WITH GRANT OPTION

BAYRAKTAR kullanıcısına bilimkurgu tablosu üzerinde select ve insert hakkı veriyoruz. Ama with grant option ifadesinden dolayı, BAYRAKTAR kullanıcısı da, başkasına da bu yetkiyi verebilir.

DENY: GRANT komutunun tersidir. Yetkileri engeller.

Genel yapısı şu şekildedir: DENY (ALL | izinler) TO (izinVerilenler) 

DENY CREATE TABLE TO RAMAZAN

RAMAZAN kullanıcısına tablo yaratmayı yasakladık.

DENY INSERT, SELECT ON Bilimkurgu TO RAMAZAN

RAMAZAN kullanıcısının bilimkurgu tablosunda INSERT ve SELECT kullanmasını engelledik.

REVOKE: GRANT ile değiştirdiğimiz hakları eski haline döndürmek için kullanılır. Bir nesneyi oluşturan kullanıcının REVOKE ile nesne üzerindeki yetkilendirme ve kullanma hakkı yok edilemez. 

Genel yapısı şu şekildedir:  REVOKE (all | izinler) TO/FROM (izinVerilenler)

REVOKE ALL ON REGION TO BAYRAKTAR

BAYRAKTAR kullanıcısına verilen tüm yetkileri kaldırır.

SQL'de Constraint (Kısıtlayıcı) ve Constraint Türleri

Constraint (Kısıtlayıcı): Veri üzerindeki mantıksal sınırlamalara kısıt adı verilir. Bu kısıtlamalar veritabanına eklenebilecek ya da bir güncellemeyle değiştirilebilecek veri değerlerini sınırlar. Kısıtlamalar, tabloların tanımlanmasıyla beraber oluşan öğelerdir. Kısıtlamalar ile Rule (kural) ve Default’ların (varsayılan) yapabileceği işler yapılabilir. 

Constraintler tablo oluştururken CREATE TABLE komutuyla tanımlanabilir. 

Tablo oluşturulmuşsa ALTER TABLE komutuyla bu işlem gerçekleşir. 

Constraint Türleri

Primary Key Constraint: Birincil anahtar kısıtlayıcı anlamındadır. Her kaydın farklı olması demektir. Her tablonun en fazla 1 adet Primary Key Constraint’i olabilir.

Unique Constraint: Tekil alan kısıtlayıcı anlamındadır. Birincil anahtar olan ve tablodaki diğer alanlar içinde aynı içeriğe sahip verilerin olmaması için Unique Constraint tanımlanır. T.C.Kimlik Numarası. Primary Key ve Hasta Dosya No Unique şeklinde bir tanımlama Unique Constraint’e bir örnektir.

Foreign Key Constraint: Yabancıl anahtar kısıtlayıcı anlamındadır. Bir tablodaki bir sütuna ait verilerin başka bir tablonun belirli bir sütunundan gelmesini denetler. Sadece bağladığımız sütundaki değerleri içerebilir.

Default Constraint: Varsayılan kısıtlayıcı anlamındadır. Tablodaki herhangi bir alan için girilmesi gereken bir değerin atanmasıdır. INSERT komutu için geçerlidir. Örneğin, kişi bilgilerinin alındığı bir tabloda kişinin uyruğunun girilmesi işleminde varsayılan değer olarak "T.C." atanabilir.

Check Constraint: Kontrol kısıtlacıyı anlamındadır. Belirtilen formata göre verilerin girilmesini sağlar. T.C. numara alanına 11 karakterin girilmesi ve konrolü Check Constraint ile sağlanabilir.

Constraint Örnek:

Örneğimizi inceleyelim. 

İlk olarak CREATE DATABASE CONSORNEK - "CONSORNEK" adında bir database oluşturuyoruz.

USE CONSORNEK ile işlem yapacağımız database'i seçili hale getiriyoruz.

CREATE TABLE HASTA
(
HASTA_NO INT PRIMARY KEY IDENTITY(1,1),
AD NVARCHAR(25),
SOYAD NVARCHAR(25),
DOGUMTARIHI DATE,
CONSTRAINT YASKISITLA Check(DATEDIFF(YEAR,DOGUMTARIHI,GetDate())>18 and DATEDIFF(YEAR,DOGUMTARIHI,GetDate())<75)
)

işlem tablomuzu ve sutunlarımızı oluşturup veri tiplerini belirliyoruz. 

Son satırda Constraint’imizi yani kısıtımızı"YASKISITLA" ismiyle belirtiyoruz.

INSERT HASTA (AD,SOYAD,DOGUMTARIHI) 

VALUES ('IBRAHIM','BAYRAKTAR','05.08.1982')

INSERT komutuyla tablomuza ve veritiplerine uygun değerleri giriyoruz.

Örnekte kısaca HASTA tablosuna kayıt işlemi yaptırıyoruz. Fakat tanımladığımız Constrait ile sadece 18/75 yaş aralığında kişilerin kaydına izin verilmesini sağlıyoruz.

SQL'de Foreign Key Kullanımı

• SQL'de bir başka tablo ile ilişkilendirilecek olan tablonun diğer tabloda bir nevi kısıtlanmasıdır. İlişkilendirilecek olan tablonun Primary key alanı ile diğer tablonun Foreign key alanı birbiri ile bağlanır.
• Foreign Key kısıtlaması sütunlarından herhangi biri null değerler içeriyorsa, Foreign Key kısıtlamasını oluşturan tüm değerlerin doğrulaması atlanır.
• Foreign Key kısıtlamasının yalnızca başka bir tablodaki Primary Key kısıtlamasına bağlı olmasına gerek yoktur. Ayrıca başka bir tablodaki UNIQUE kısıtlama sütununa başvuracak şekilde de tanımlanabilir.

Foreign Key tanımlamak için, tablomuzdaki Foreign Key olacak sütunu yazdıktan sonra REFERENCES yazıp bağlanacak tablounun adını ve parantez içindede ilgili sütunu yazarız.

CREATE TABLE SIPARISLER
(
Siparis_ID integer primary key,
Siparis_Tarihi datetime,
Musteri_SID integer REFERENCES MUSTERI(SID),
Tutar double
)

SQL'de Primary Key Kullanımı

• Primary Key ile veritabanımızdaki tablolarda, primary key atanmış olan sütun (kolon) ile birlikte eşsiz şekilde verilere sahip satırlar oluşturabiliriz. 
• Primary Key olan alanlar Null değerler olamaz ve bu bölüme aynı değerler girilemez. 
• Tablolarımızda mutlaka Primary Key kullanmak çok büyük avantaj sağlayacaktır.
• Primary Key (Birincil Anahtar) genelde otomatik artan değerler olarak kullanılır. Bu otomatik artma da identity komutu ile gerçekleştirilir. 
• Primary Key tanımlamak aslında bir nevi Constraint‘tir yani bir nevi kısıtlama yapmaktır.
• Bir tabloda sadece bir Primary Key bulunur ama bununla birlikte tabloda birden fazla kolon için bileşik anahtar yani composite key oluşturulabilir. 
• Eğer primary key bir composite key yani bileşik anahtar ise, tüm değerlerin kombinasyonu unique yani eşsiz olmalıdır. 

Daha basitce açıklamak gerekirse örneğin bir HBYS veritabanında Hastalar tablomuz mevcut, oldukca çok veri içeren bir tablo. Aynı ad ve soyada sahip birçok kişi var. Şimdi bu verileri en basit şekilde nasıl birbirlerinden ayırt ederiz. TC Kimlik No, aynı TC Kimlik Numarasının ikinci bir kişide olması mümkün değildir. Veritabanımızda TC Kimlik No alanını Primary Key olarak tanımlayarak eşsiz veriler oluşturabiliriz. Primary Key tablomuzdaki kayıtları sütün aracılığıyla eşşiz kayıt haline getirmemizi sağlayacaktır.

Yeni bir Alanda Primary Key Kullanımı:

CREATE TABLE Yazarlar
(
id int NOT NULL PRIMARY KEY,
adi_soyadi varchar(20) ,
Yayinevi varchar(20)
) 

Yeni birden fazla Alanda Primary Key Kullanımı:

CREATE TABLE Yazarlar
(
id int NOT NULL,
adi_soyadi varchar(20) NOT NULL ,
Yayinevi varchar(20),
CONSTRAINT id_no PRIMARY KEY  (id,adi_soyadi)
) 

Varolan bir Alanda Primary Key Kullanımı:

ALTER TABLE Yazarlar
ADD PRIMARY KEY (id)

Varolan birden fazla Alanda Primary Key Kullanımı:

ALTER TABLE Yazarlar
ADD CONSTRAINT  id_no PRIMARY KEY (id,adi_soyadi)

NOT: ALTER ile sonradan bir alana PRIMARY KEY kriteri tanımlanırken ilgili alanda veya alanlarda NULL yani boş kayıt olmamalıdır.

PRIMARY KEY yapısını kaldırmak:

ALTER TABLE Yazarlar
DROP CONSTRAINT id_no

NOT: Birden fazla alanda PRIMARY KEY işlemi yaptıysak, CONSTRAINT ifadesinden sonra tablomuzdaki alan adı değil, oluşturduğumuz index adı yazılmalıdır.

SQL'de UNIQUE Kullanımı

• SQL'de oluşturmuş olduğumuz tablolar içinde yer alan her bir kolonda eşsiz şekilde, yani benzersiz birbirinden farklı veriler bulunmasını isteyebiliriz.
• Bunun için bu tür alanlar tanımlanırken Unique Key Contsraint tanımı yapılır.
• Unique Key Contsraint tanımının Primary Key den farkı Unique Key'in bir tabloda birden fazla olmasıdır,  Primary Key ise tabloda sadece 1 adet olabilir. NULL veriler de içerebilir. 
• Ayrıca tablolarımızı oluştururken UNIQUE kısıtlaması yapabildiğimiz gibi, daha sonradan var olan tablolar üzerinde de UNIQUE kısıtlaması yapabiliriz.  
• Bir tabloda birden çok UNIQUE sınırlaması getirilebilinir fakat sadece bir tane PRIMARY KEY sınırlaması getirilebilinir.

NOT: Primary Key alanı tanımlandığında otomatik olarak UNIQUE olarak oluşur. 

Yeni bir tablo oluşturulmasında Unique Key Contsraint Kullanımı:

CREATE TABLE Yazarlar
(
No int NOT NULL UNIQUE,
Soyad varchar(255) NOT NULL,
Ad varchar(255),
Yayinevi varchar(255)
)

Yeni bir tablo oluşturulmasında birden fazla alanda Unique Key Contsraint Kullanımı:

CREATE TABLE Yazarlar
(
id int NOT NULL,
adi_soyadi varchar(20) NOT NULL ,
Yayinevi varchar(20),
CONSTRAINT id_no UNIQUE (id,adi_soyadi)
) 

Var olan tabloda sonradan ekleme yaparken Unique ve ALTER Kullanımı:

ALTER TABLE Yazarlar
ADD UNIQUE (No) 

Birden fazla alanda ekleme yaparken Unique ve ALTER Kullanımı:

ALTER TABLE Yazarlar
ADD CONSTRAINT  id_no UNIQUE (id,adi_soyadi)

UNIQUE alanı normale çevirmek istersek DROP ifadesini kullanmamız gerekir:

ALTER TABLE Yazarlar
DROP  CONSTRAINT id_no

Birden fazla alanda UNIQUE işlemi yaptıysak, CONSTRAINT ifadesinden sonra tablomuzdaki alan adı değil, oluşturduğumuz index adı yazılmalıdır. Eğer tek bir alanda oluşturduysak CONSTRAINT  ifadesinden sonra sadece alana adını yazabiliriz.

SQL'de SELECT INTO Kullanımı

• SQL'de bir tablodan çektiğimiz verileri, yeni bir tablo olusturup, bu tabloya yazabiliriz. 
• SELECT INTO ile veritabanı üzerindeki verilerle kopya veritabanları oluşturabiliriz.
• SELECT INTO genelde geçici çalışma tabloları oluşturmak için tercih edilir.

SELECT INTO Kullanımı:

SELECT kolon_ad(ları) INTO [yeni_veritabanı.dbo]yeni_tablo_adı FROM kaynak 

Örnek Sorgu: SELECT * INTO KITAPLAR.dbo.Bilimkurgu_Yedek FROM KITAPLAR.dbo.Bilimkurgu

SQL'de BREAK ve CONTINUE Kullanımları

• Koşulumuz yerine getirildiğinde döngüden çıkmak için BREAK komutu kullanılır. 
• BREAK komutu gereksiz yeri elimizdeki bütün verilerin kontrolünü engeller. 
• İstenilen veriye ulaştığımız zaman diğerlerini atlayarak döngüden veya listeden çıkmamızı sağlar.

CONTINUE komutunu bir döngüde işlemler devam ederken bazı durumlarda işlem yapılmasın istiyorsak kullanabiliriz.

SQL'de WHILE Döngüsünün Kullanımı

• İfadelerin belli bir koşul gerçekleşinceye kadar çalışmasını sağlar. 
• Şart ifadesi false oluncaya kadar ifadeler yinelenir. 
• Şart gerçekleştiği sürece BEGIN...END arasındaki kod çalışır.

WHILE Döngüsü Kullanımı:

WHILE şart
BEGIN
     Döngüye girmesi istenen kodlar
END

Örnek Sorgu: Örneğimizde WHILE Döngüsü içerisinde @sayac değişkeninin o an ki değerini ve karesini Print ile yazdırdık. Döngü içerisinde @sayac değişkenini sürekli 1 artırdık ve @sayac değişkeninin değeri 5’e eşit oluncaya kadar döngüye girmesini sağladık.

SQL'de CASE...WHEN Yapısının Kullanımı

• Bu yapı SQL'de sorgu sonucu dönen bir kolonun değerine göre farklı işlemler yapabilmemize olanak saglar. İstediğimiz bir kolonun değerini belirli şartları kontrol ederek yeni bir değerle değiştirmek için kullanabiliriz. 
• SELECT yada UPDATE ifadeleri ile birlikte kullanılır. 
• CASE ifadesi IF gibi tek başına kullanılamaz. Çünkü komut değil bir işlevdir. 

NOT : Örnek sorgulamalarda Northwind Database'i kullanacağım. bk: Nortwind Database Kurulumu 

CASE...WHEN Kullanımı:

CASE koşula girecek değer
     WHEN değer THEN işlem
     WHEN değer THEN işlem
ELSE işlem
END

Örnek Sorgu:

 

SQL'de IF...ELSE Yapısının Kullanımı

Merhabalar, 

Bu makalemde SQL'de  IF...ELSE yapısının kullanımını anlatmaya çalışacağım.

• Programlama dillerinde olduğu gibi SQL'de de kontroller kullanılır.
• Kontroller BEGIN deyimi ile başlayıp END deyimi ile biten kod blokları arasında yazılır.

NOT : Örnek sorgulamalarda Northwind Database'i kullanacağım. bk: Nortwind Database Kurulumu 

IF...ELSE Karar Yapısı:
Bizim belirlediğimiz şartları kontrol eder. Bu şartların doğru olması halinde farklı işlemler, yanlış olması halinde farklı işlemler yapılmasını sağlar.

IF...ELSE Kullanımı: 

IF(Şart1) 
BEGIN     
    İşlemlerimiz 
END   

ELSE IF(Şart2) 
BEGIN     
    İşlemlerimiz 
END   

ELSE 
BEGIN     
    İşlemlerimiz 
END

Örnek Sorgu:
DECLARE @urunsay INT
SET @urunsay=(SELECT Products.UnitsInStock
FROM Products
WHERE Products.ProductID=4)
IF(@urunsay<20)
BEGIN
PRINT 'ProductID 2 olan ürünün stoğu kritik seviyede'
END
ELSE
BEGIN
PRINT 'Ürün için yeterli miktarda stok mevcut'
END

SQL'de String Fonksiyonları

• SQL'de karakter değerleri üzerinde işlem yapmak için String (karakter) fonksiyonları kullanılır.

SQL'de Tarih ve Zaman Fonksiyonları

• Tarih ve zaman fonksiyonları, MSSQL kurulumunda hazır olarak gelen, tarih ve zaman ifadeleri üzerinde işlem yapabilmemizi sağlayan fonksiyonlardır.

GETDATE() Fonksiyonu: Sistemin anlık tarih ve saat değerini döndürür.

DATEADD() Fonksiyonu: Başa yazılan parametre cinsinden zamanı belirtilen ölçüde arttırır.

NOT: Bu fonksiyonda dd(gün) mm(ay) yy(yıl) anlamına gelmektedir.

Örneğimiz de  DATEADD Fonksiyonu ile 2014.08.23 tarihine 2 gün eklemekteyiz.

DATEDIFF() Fonksiyonu: Başa yazılan parametre (Hafta için 'wk' Gün için 'dd' Saat için 'hh' Dakika için 'mi' Saniye için 'ss') cinsinden iki tarih arasındaki farkı döndürür.

DATEPART() Fonksiyonu: Verilen tarih-saat parametresini parçalarına ayırıp istenilen parçayı almaya yarar.

ISDATE() Fonksiyonu: Girilen string değeri tarih formatına uygunsa 1, değilse 0 döner.

 

SYSDATETIME() ve SYSDATETIMEOFFSET() Fonksiyonları: 
SYSDATETIME Timestamp değerini bölgesel saat farklılıklarını göstermeden döner.
SYSDATETIMEOFFSET Tarih ve saati bölgesel saat farklılıklarıyla beraber döner.