PHP'de Operatörler

Operatörler değerler ve değişkenler üzerinde işlem yaparak düzenlememiz, sağlayan özel karakterlerdir. Tüm programlama dillerinde olduğu gibi PHP'de de standart atama operatörleri bulunmaktadır. Operatörler; aritmetik, işaret, karşılaştırma ve mantıksal olarak dört gruba ayrılır.

Aritmetik Operatörler : Temel matematiksel hesaplamaları yapmak için kullanılan operatörlerdir.

% operatörü bir sayının başka bir sayıya bölümünden kalanı vermektedir.
++ operatörü bir değişkenin değerini 1 arttırmakta kullanılır,
-- ise aynı şekilde 1 azaltmakta kullanılır.

Not: $x++ ifadesi ile ++$x ifadesi uygulamada farklı sonuçlar vermektedir. $x++ ifadesi önce $x değişkenini kullan sonra 1 arttır, ++$x ifadesi ise önce 1 arttır sonra $x değişkenini kullan anlamına gelmektedir.

Örnek 1:

<?php
$a = 5;
$b = 3;
$c = 2;
$s = $a + $b - $c;
echo $s;
?>

Örnekte çıktı olarak ekranda 6 yazacaktır.

Not: Kod üzerinde işlem önceliği aynen matematikte olduğu gibi; önce çarpma ve bölme, sonra toplama ve çıkarma işlemi şeklindedir.

Örnek 2:

<?php 
$x=10;           // x değişkeni oluşturduk ve değer olarak 10 verdik.
$y=5;            // y değişkeni oluşturduk ve değer olarak 5  verdik.
$carpma=$x*$y;   // carpma değişkenimizi oluşturduk ve değişkenlerimizi çarptık.//
$toplam=$x+$y;   // toplam değişkenimizi oluşturduk ve değişkenlerimizi topladık.//
$cikarma=$x-$y;  // cikarma değişkenimizi oluşturduk çıkarma işlemini gerçekleştirdik.//
$bolme=$x/$y;    // bolme değişkenimizi oluşturduk bölme işlemini gerçekleştirdik.//
$kalan=$x%$y;    // kalan değişkenimizi oluşturduk ve mod operatörü ile kalanı bulduk.//
echo"Çarpım : $carpma <br>"; 
echo"Toplam : $toplam <br>"; 
echo"Çıkarma : $cikarma <br>"; 
echo"Bölme : $bolme<br>"; 
echo"Kalan : $kalan<br>";
?>

Örnek 2 çıktısı:
Çapım : 50
Toplam : 15
Çıkarma : 5
Bölme : 2
Kalan : 0

Örnek 3:

<?php 
echo "Arttırma Operatörü Kullanımı";
echo "<p>";
$x=1;
while ($x<=5) {
 echo "$x <br/>\n";
 $x++;
}
echo "<p>";
echo "Eksiltme Operatörü Kullanımı";
echo "<p>";
$x=5;
while($x>=1){
 echo "$x <br/>\n";
 $x--;
}

Örnek 3 çıktısı:
Arttırma Operatörü Kullanımı
1
2
3
4
5
Eksiltme Operatörü Kullanımı
5
4
3
2
1 

İşaret (Atama) Operatörleri: Atama operatörü = (eşittir) işaretidir. Temel görevi sağdaki değeri soldakine atamaktır. Atama operatörleri ile değişkenlere değer atarız. Tek bir eşittir işareti, istenilen değişkene istenilen değeri atamamızı sağlar. 

Örnek 4:

<?php
$a=15;
$b=6;
 
$a+=$b; // $a=15+6=21
$a-=$b; // $a=21-6=15
$a*=$b; // $a=15*6=90
$a/=$b; // $a=90/6=15
$a.=$b; // $a=15.6=156
$a%=$b; // $a=156%6=0
echo "a=$a b=$b";
?>

Örnek 4 çıktısı: a=0 b=6

PHP'de nokta (.) değişkenleri birleştirip tek bir değer oluşturmak için kullanılır. Virgül (,) ise bir fonksiyona gönderilen parametreleri ayırmak için kullanılır. Nokta (.) PHP'de ondalıklı sayılarda ondalık kısmını ayırmak için de kullanılır.

Örnek 5:

<?php
$AD="İbrahim";
$SOYAD="BAYRAKTAR";
 
// $AD ve $SOYAD değişkenleri arasına boşluk eklenerek birleştiriyoruz.
// Tek bir değer oluşturup bu değeri $AD_SOYAD değişkenine atıyoruz.

$AD_SOYAD=$AD." ".$SOYAD; 
 
$BOY=174;
$KILO=99.5; // Ondalıklı sayı ataması yapıyoruz.
 
echo $AD_SOYAD,"<br>"; 
 
// Tüm değerler birleştirilip tek bir değer olarak echo fonksiyonuna gönderiyoruz.

echo "Boyu: ".$BOY."<br>Kilosu: ".$KILO;
?>

Örnek 5 çıktısı:
İbrahim BAYRAKTAR
Boyu: 174
Kilosu: 99.5

Karşılaştırma Operatörleri: Karşılaştırma operatörleri genellikle şart kontrolü yaparken (if vb.) kullanıyoruz. Örneğin birden fazla değerleri kendi aralarında karşılaştırması için kullanılır. $x değişkeninde bulunan bir değer $y değişkeni ile aynı mı? veya daha mı büyük? gibi karşılaştırmaları bu operatörler ile yapıyoruz. Bu operatörler şunlardır:

Örnek 6:

<?php
$x =  5;
$y =  6 ;
if($x<$y) // $a sayısı $b sayısından küçük ise if aralığındaki kod çalışır.
{
echo "1. Sayı 2. Sayıdan Küçüktür";
}
?>

Örnek 6 çıktısı: 1. Sayı 2. Sayıdan Küçüktür

Örnek 7:

<?php
$x = 66; 
if($x === 66)
{ 
    echo "Ben x değişkeni ile aynıyım.";
}
else
{
    echo "Ben x değişkeninden farklıyım.";
}
?>

Örnek 7 çıktısı: Ben x değişkeni ile aynıyım.

Mantıksal Operatörler: Karşılaştırma ve mantıksal operatörlerin kullanıldığı yerlerde boolean bir değer döner. Yani true ve false değerlerinden biri döner. Mantıksal operatörler ile birden fazla karşılaştırmayı değerlendirip, birleştirebiliriz. Aritmetiksel operatörler sadece sayılar üzerinde işlem yapabilirken, mantıksal operatörler hem sayı hemde alfasayısal veriler üzerinde işlem yapabilirler. Sonuç değerleri mutlaka true yada false türünde olur. 

Örnek 8:

<?php  
$not=105;  
if($not<0 || $not>100) {  
   echo "Girilen not geçersiz"; 
}else {  
   echo "Girilen not geçerli";   
}
?>

Örnek 8 çıktısı: Girilen not geçersiz 

Not: && yerine and sözcüğü, || yerine or sözcüğü de kullanılabilir.

Hata Operatörü: @ operatörü, hata denetimi yapar. Bu operatör, bir deyimin önünde kullanıldığında, oluşabilecek hatalar görmezden gelinir. Hatayı görmezden gelmeye ve sonucu olumsuz yapmamaya yarar.

Diyelim bir bölme işlemi yaptırıyoruz, bu bölme işlemine belki 0 rakamını da yazabiliriz. 0 yazdığımızda PHP bir rakamı 0'a bölemeyeceği için hata verecektir. Bu durumda bu operatör kullanarak hatayı bastırabiliriz. 

Örnek 9:

<?php
$x = 10;
$y = 0;
$s = @($x/$y);
echo $s;
?>

Kaçış Operatörü: PHP'de bazı özel karakterler vardır. Bu karakterler PHP de kullanılan bazı kod parçalarıyla aynıdır. Yorumlayıcı tarafından bu özel karakteri bir string içerisinde kullanmak istediğimizde yorumlayıcının bu karakteri string olarak algılaması için \ işaretini kullanırız.

Örnek 10:

<?php
$mesaj = "Doların değeri yine yükseldi. 1\$ 2.4 TL oldu.";
echo $mesaj;
?>

Örnek 10 çıktısı: Doların değeri yine yükseldi. 1$ 2.4 TL oldu.

1 ile $ arasına \ işareti kullanmamızın sebebi PHP'nin $ işaretini değişken olarak görmemesini sağlamaktır.