Antik Yunan ve Helenistik Çağda Bilim ve Teknoloji

FELSEFE Ders Notları 2
Bilim ve Teknoloji Tarihi
Antik Yunan ve Helenistik Çağda Bilim ve Teknoloji

Thales ve Öğrencileri

Milet'te varlıklı bir tüccar olan Thales, M.Ö.624 ile M.Ö.548 yılları arasında yaşamıştır. Lidyalılarla Persler arasındaki savaş sırasında, 28 Mayıs 585'te Güneş Tutulmasını önceden bildirerek, bu tarihte tutulmanın gerçekleşmesiyle her iki tarafıda hayrete düşürmüş böylece de savaşın sona ermesini sağlamıştır.

Thales bu bilgiyi M.Ö.603'te güneş tutulmasını Mısır'da izleyerek, Mısırlılardan öğrenmiştir. Yaptığı hesaplarla, takip eden güneş tutulmasının 18 yıl 11 gün sonra olacağını bulmuştur.

Thales matematik, astronomi ve doğa felsefesiyle uğraşmıştır. İlk Yunan matematikçisi olan Thales kendi gölgesiyle kendi boyunun eşit olduğu anda, piramidin gölgesini ölçerek piramidin yüksekliğini bulmuştur.

Geometriye ispat düşüncesini ilk kez Thales uygulamıştır.

İlk yunan Matematikçisi Thales'dir.

Thales'in Teoremleri:

• Bir dairenin çevresindeki bir noktayı, çapın uçlarına birleştiren doğru parçaları arasındaki açı diktir.
• Yarıçap bir daireyi iki eşit parçaya böler.
• İki doğru birbiriyle kesiştiğinde karşıt açılar birbirine eşittir.
• İki açısı ve bir kenarı eşit olan üçgenler birbirine eşittir.
• İkizkenar bir üçgenin tabanına komşu olan açılar birbirine eşittir.

Thales'in Bilime Katkıları:

• Evrende olan bitenleri mitolojik güçlere dayandırarak açıklamaya son vermiştir.
• Evrendeki nesneleri tek maddeye indirgemiştir. Olup bitenleri evrensel bir ilkeye dayandırarak açıklamak yolunu açmıştır.
• Geometriye ispat kavramını sokarak matematik düşünceyi ampirik işlemlerle sınılamaktan kurtarmıştır.

Anaximander: M.Ö. 610 ile M.Ö. 547 arasında yaşamıştır. Anaximander'e göre, evrenin temel yapı taşı, "sınırsız" ya da  "sonsuz" adını verdiği soyut yani maddesel olmayan bir kavramdır. Maddesel olmayan bu kavramın evrensel, bitmeyen, değişmeyen ve görünmeyen olmak gibi özellikleri vardır. Evrendeki bütün nesneler, tanımladığı bu kavramdan değişik özellikler taşıyarak oluşmuşlardır. Sıcak(ateş), soğuk(hava), ıslak(su), kuru(toprak). Dört nesne üzerine dayandırılarak geliştirilen bu evren düşüncesi yaklaşık ikibin yıl boyunca, kabul görmüştür. Anaximander gök cisimlerinin kökenini açıklayan bir teori ortaya atmıştır. Buna göre güneş ay ve yıldızlar ateş halkasının halkalara ayrışması sonucu meydana gelmiştir. Güneşi oluşturan halka, yer halkasının yirmiyedi, ay halkası ise yer halkasının ondokuz katı büyüklüktedir. Bu sayısal büyüklüklerin bilimsel bir anlamı olmaması karşın, ay güneş ve yerin karşılaştırılarak, ölçülebilir fiziksel nesneler olarak düşünülmesi ilginçtir.

Anaximanes: Thales'in öğrencisi olan Anaximanes, M.Ö 584 ile 524 yılları arasında yaşamıştır. Anaximander tarafından tanımlanan sınırsız kavramını gözlenebilir nitelikte olmadığı yani somut olamdığından dolayı reddederek, bunun yerine hava veya buharı evrenin temel yapı taşı olarak önermiştir. Bu düşünceye göre hava seyreltilirse ısınır, ateşe dönüşür, sıkıştırılan hava ise soğur.

Hekataeos: Milet'in Persler tarafından işgal edildiği dönemde yaşamıştır. Yaşamının bir dönemini Mısır'da geçirmiştir. İlk Yunanca coğrafya kitabı olan "Dünya Turu"nun yazarıdır.

Hekataeos çoğrafyanın kurucusu kabul edilir.

Pytagoras: Evrenin temel maddesinden çok varlığın ve değişmenin gerçek niteliği sorununa önem vermiştir. Düşüncelerini matematik üzerinde yoğunlaştırmıştır. Paytagorasçılara göre, sayı evrenin temel yapı taşıdır. Bütün doğal sayılar, 1 sayısından türemiştir. 1 sayısı, evrenin yapısını açıklayan bir kavramdır. 1 sayısı "noktayı", 2 sayısı "doğru" parçasını, 3 sayısı "üçgeni", 4 sayısı "piramit"i simgelmekteydi. Bunun yanı sıra sayılar arası orantı kavramı ilede ilgilenmiştir. Pytagorasçılar, Gergin tellerin boyunu değiştirmek suretiyle, değişik sesle elde edilebildiğinide bulmuşlardır.

Pytogaras'a göre evreni matematik yasaları idare eder.

Herakleitos: M.Ö 540 ile M.Ö 480 yılları arasında yaşamış olan Herakleitos, gerçeğin özünün sayılar değil, değişme süreci olduğunu ifade etmiştir. Her şeysürekli değişim içerisindedir. Duyularımızla algıladığımız her şey algılama anında vardır. Bir ırmakta aynı suyla iki kez yüzümüzü yıkayamayız.

Herakleitos'un Diyalektik Düşüncesi: Her şey bir akış içinde, değişim içindedir. Kalıcı bir şey yoktur.

Diyalektik Felsefe'nin kurucusu Herakleitos'dur.

Parmenides: M.Ö. 520 ile M.Ö 460 yılları arasında yaşamıştır. Hareket ve değişmenin duyguların aldanmasından başka bir şey olmadığını ileri sürmüştür. Asıl gerçeğin "olma" adını verdiği, değişmeyen, bitmeyen ve hareketsizlik özelliklerini taşıyan soyut bir kavram olduğunu ifade etmiştir. İnsan aklının olma kavramının karşıtı olan "olmama"yı kavrayamadığını savunmuştur.

Philolaos: M.Ö 470 ile M.Ö 385 arasında yaşamıştır. Philolaos'a göre diğer gezegenler gibi yerküre de bir yörünge etrafında dönmektedir. Bu evren modelinde, merkezde, yerküre değil, hareket etmeyen "merkezi bir ateş"in olduğu ve Yer, Ay, Güneş, o zamanlar bilinen beş gezegenin onun çevresinde yörüngelerde döndükleri düşünülüyordu.

Empedocles: İlk su saati deneyi. Su saati altında ve üstünde delik bulunan kapalı bir kaptır. Su saatinin alttaki deliği kapatılarak üstteki deliğinden doldurulan su, alttaki delik açıldığında kaptan boşalırken, boşalan suyun miktarından yararlanılarak zaman tayini yapılabiliyordu.

Leucippus ve Öğrencisi Trakyalı Democritos : Atomsal Evren Kuramı - Evrendeki herşey, fiziksel olarak bölünemeyen atomlardan oluşmuştur. Atom yunanca bölünemeyen anlamına gelmektedir.

Heredotos: Bodrum Halikarnas'ta doğan M.Ö 484 ile M.Ö 425 yıllarında yaşayan Heredotos hayatı boyunca yaptığı seyahatlarda gördüklerini ve duyduklarını Tarih isimli kitabında kaleme almıştır. Tarihçilerin Babası  olarak bilinir.

Hipocrates: En ünlü eseri Kutsal Hastalık'tır. Bugün sara veya epilepsi olarak bildiğimiz dengesizlik durumu, bu kitaba adını veren hastalıktır.

Socrates: Thales'le başlayarak M.Ö dörtyüzlü yıllara kadar süren materyalis görüşün ağır bastığı evrenin yapısını anlamaya yönelik çalışmalar dönemi, bu yüzyıl sonlarında doğa felsefesine tepki ile sona ermiştir. Bunu izleyen dönemde ana düşünce evren-insan olmuştur. M.Ö. 470 ile M.Ö 399 yıllarında yaşamıştır. Platon'a göre "en iyi, en akıllı ve en dürüst insan" olan Socrates yunan düşünürlerinin en tanınmışıdır. Başlıca amacı, "iyi, akıllı, adil insan yetiştirmek"ti. Yöntemi öğrencilere yönelttiği sorularla onları düşünmeye sevketmek ve doğruyu onların bizzat kendilerini bulmasını sağlamaktı. 

Platon: Doğru kabul edilen birkaç önermeden yola çıkarak, geriye kalan tüm önermeleri mantıksal olarak çıkarmayı hedefleyen tümdengelimsel yöntemi geliştirmiştir.  Platon'a göre bilim, yalnızca Matematik ve de özellikle Geometridir. Geometriye olan tutkusu şu iki görüşe karşı tepkisinden ileri gelmektedir:

• Herşey akış içinde, değişim içindedir. (Herakleitos'un Görüşü)
• Her türlü değer görelidir. (Sofistlerin Görüşü)

Platon'un Doğa Felsefesi: Mistik ve matematiksel olup astronomiyi matematiğin bir uzantısı olarak görüyordu. Platon yıldızları gözlemek yerine problem çözme yöntemini kullanmayı öğrencilerine öneriyordu. Bazı öğrenciler ise bu yöntemi benimsemeyip yıldızları gözlemeye devam ettiler. Bunlardan biride Eudoxus'dur. 

Platon'un Siyasetle ilgili düşünceleri "Cumhuriyet, Devlet Adamı ve Kanunlar" isimli üç kitabında yer almaktadır. 

Eudoxus Astronominin bilimsel teorisini kurmuştur.

Eudoxus Datça'da doğmuştur.

Her basit peryodik (kendini tekrarlayabilir) hareket, çember yada küre üzerinde meydana gelmektedir. Eudoxus'un modelinde bir küre bir gök cisminin gökyüzündeki hareketini gösterir. Bunun yanısıra başka küreler üzerinde de aylık, yıllık dönüşler yapılmaktadır. Bu çember ya da küreler eşmerkezlidir ve merkezde yerküre vardır. Ay, güneş ve gezegenlerin herbiri bir küre tarafından taşınıyordu. Kürelerin merkezleri ortak fakat yarıçapları farklıdır. Fiziksel olarak görünmeyen küreler matematiksel olarak anlam taşıyorlardı.

Aristoteles: Platon ve Atomsal Evren kuramına olan tepkiyi temsil eder. Dünya'yı anlamadan duyulara önem vererek, Platon'a, olguları nicel ve ölçülebilir açıdan inceleyerek, atomculara karşı çıkmıştır. Platon'a karşı çıkarak olumlu, atomculara karşı çıkarak olumsuz yönde bilimin gelişmesini etkilemiştir.

Aristoteles klasik mantığın kurucusudur.

Aristoteles'e göre Canlıyı Oluşturan Öğeler: Kan, Balgam, Kara Safra, Sarı Safra

Nesnelerin doğal yerlerine dönmek için yaptıkları harekete "doğal hareket" denir.

Öklid (Euclides): İskenderiye'de büyük bir matematik okulu kurmuş ve asıl ününü 40 yaşında kaleme aldığı Stoikheia (Elementler) isimli geometri kitabını yazmakla kazanmıştır. Bu kitap Yunan Geometrisinin düzenli bir sentezi olup yakın zamana kadar, bir çok ülkedeki geometri eğitiminin temelini oluşturmuştur. Aksiyom, postula, teorem ve ispatlara dayalı çalışma yöntemine dayalı olan bu kitabın, Batı düşüncesi üzerinde, İncil dışında kalan tüm kitaplardan daha etkili olduğu söylenmektedir.

Aksiyomlar: Doğruluğu apaçık kabul edilen fakat ispatlanmasına gerek duyulmayan temel önermeler olup bütün bilimler için geçerlidir.

Öklid Lübnan Sur kentinde doğmuştur.

Euclides'in Üç Uzay Özelliği: Uzay üç boyutludur, Uzay sonsuzdur, Uzay homojendir.

Appolonius: Antalya Perge şehrinde doğmuştur. İskenderiyedeki matematik okulunda yetiştikten sonra, tekrar Perge'ye dönerek "Konikler Hakkında" isimli geometri kitabını kaleme aldığı için "Büyük Geometrici" unvanıyla anılmıştır.

Işık Düşüncesini geliştiren İskenderiye dönemi Mühendisi Heron'dur.

Pytagorasçılar 10 sayısını kutsal kabul ederler ve bu sayı üzerine yemin ederlerdi.

İskenderiye Mekanik Okulu Kurucuları: Ctesibious, Heron, Philon

Tarih Öncesi Çağlarda Bilim ve Teknoloji

FELSEFE Ders Notları 2
Bilim ve Teknoloji Tarihi
Tarih Öncesi Çağlarda Bilim ve Teknoloji

Bilimin Kökeni: Bilimin kökleri çok eskilere gitmesine rağmen, bilgi ve düşünme türü olarak nitelendirebileceğimiz ve uygarlığın bir ürünü olan bilim aslında yeni bir kavramdır. Eski çağlarda, din, efsane, felsefe gibi ruhsal; el sanatları gibi günlük ihtiyaçları gidermeye yönelik uğraşlar dışında bugün bilim olarak adlandırılan ve özünde gözleme ve düşünmeye dayalı bir bilim anlayışından söz emek zordur. Fakat bu uğraşlar sonucu elde edilen bilgi, teknik ve kavramların daha sonraki çağlarda belirgin hale gelen bilimsel kavram ve işlemlere kaynaklık ettiği de gözardı  edilemez. Aslında bilimsel düşünmenin ve icat etmenin özünde biri dünyayı anlama merakı diğerinde ise yaşamı rahat ve güvenlik kıla gibi iki ihtiyaç yaratmaktadır.

Bu ihtiyaçlardan ilki, insanın tarihinde kuşaktan kuşağa aktarılan çeşitli yaşantı ve beceri biçimlerini kapsayan bir teknik geleneği, ikincisi insanoğlunun duygu, inanç ve düşüncelerini içinde toplayan bir ruhsal geleneği oluşturmuştur.

Bilim ve Teknolojinin Amacı: Nesnel bilgi ve tekniğin ortaya çıkışını, yayılmasını ve kullanılma koşullarını incelemek ve bir bakıma niteliği belli bir yöntemin, bir düşünme türünün hatta geniş anlamda bir  bakış açısının oluşmasını sağlamaktır.

Bilim ve Teknolojinin Görevi: Olgu (gerçek) ve buluşların bir katalog çalışması olmayıp, bilimsel kavram, kuram, teknik ve anlayışın doğuş ve gelişimini izlemek ve açığa çıkarmaktır.

Geniş bir açıdan bakıldığında bilimin ve teknolojinin uzun ve zorlu gelişiminde dört aşama görülür:

• Mısır ve Mezopotamya uygarlıklarına rastlayan ampirik bilgi toplama aşaması
• Eski Yunanlıların evreni açıklamaya yönelik akılcı sistemlerinin kurulduğu aşama
• Ortaçağda Yunan felsefesi ile dinsel dogmaları bağdaştırma çabaları karşısında İslam bilim ve teknolojisinin parlak başarılarını kapsayan aşama
• Rönesans sonrası gelişmelerin yer aldığı modern bilim aşaması.

Bilim ve Teknolojinin Tanımı: Evrenin yapısını ve davranışlarını gözlem ve deney yardımıyla sistematik bir şekilde incelenmesini ve yasalar biçiminde açıklamaya çalışan düzenli bilgi bütünü.

Bilimin Alanları:

• Sosyal olaylar ve insan davranışlarını konu alan "Sosyal Bilimler"
• Doğanın incelendiği  Fizik, Kimya, Biyoloji'yi içeren "Fen Bilimleri"
• Bilimsel yöntemlerle elde edilen bilgilerin uygulamaya konulduğu "Uygulamalı Bilimler"
• Hem Fen Bilimlerine hemde bazı Sosyal Bilimlere benzeyen ve bilim dili olarak adlandırılan "Matematik" 

Albert Einstein bilimi, her türlü düzenden yoksun duyu verileri ile düzenli düşünceler arasında uygunluk sağlama çabası, Bertrand Russell ise gözlem ve gözleme dayalı akıl yürütme yoluyla dünyaya ilişkin olguları birbirine bağlayan yasaları bulma çabası olarak tanımlamıştır.

Popper'a göre sadece bir tane evrensel yöntem vardır; olumsuz deneme ve yanılma yöntemi. Bu, bilim, matematik, felsefe, sanat vs. dahil insan zihninin tüm ürünlerini kapsadığı gibi, hayatın evrimini de kapsar.

Bilimsel Araştırmalarda Kabul Edilen Genel Yöntemler:

• Algılama Yöntemi: Çıplak gözle ve duyu organlarımı ile yaptığımız ilk algılama
• Gözlem Yöntemi: Algılama yönteminin derinleştirilmiş şeklidir. Duyu organlarının güçlerini artırıcı, teleskop, mikroskop gibi çeşitli araçlar kullanılır. Etkide bulunmadan yakından gözlemek ve izlemektir.
• Deney Yöntemi: Gözlem yönteminin derinleştirilmiş halidir. Gözlenen olayların laboratuvar ortamında sınanmasıdır.

Bilim Tarihçilerine göre Bilimin Özellikleri:

• Bilim bilimsel verilere dayalı, kanıtlanabilir özellikteki bilgidir yani olgusaldır. Olgulara yönelerek doğrulanabilir olan ifadeleri inceler.
• Bilim Mantıksaldır. Bilimsel ifadeler mantıksaş açıdan doğru çıkarımlar ile ulaşılmış çelişkisiz ifadeler olmalıdır.
• Bilim Objektiftir. Öznel ifadeler ile değil nesnel ifadeler ile ilgilenir.
• Bilim Genelleyicidir. Tek tek bütün olgular ile ilgili gözlem yapmaz; bunlar ile ilgili genel kuralllar ve bağıntılar bulmaya çalışır.
• Bilim Eleştireldir. Mevcut bir kuram yeni olgular ışığında çürütülebilir veya değiştirilebilir; her kuram yerini başka bir kurama bırakır.
• Bilim Seçicidir. Her türlü olguyla değil yalnızca ilgi alanına giren olgular ile ilgilenir.

Bilimin Dayandığı İnançlar:

• Bilim Akılcıdır. Buna göre dünya anlaşılabilir ve akla uygun bir dünyadır. Bu nedenle olguları akıl yoluyla kavramaya uygun bir düzeni vardır.
• Bilim  Niceldir. Var olan her şey ölçülebilir.
• Bilim Gerçekçidir. Buna göre dış dünya özneden bağımsız ve gerçektir.
• Bilim Nedenselcidir. Doğadaki her şeyin bir nedeni vardır. Doğadaki bütün olgular arasında neden-sonuç ilişkisi bulunur.

Bilimsel Yöntem: Yeni bilgi edinmek ve bilinen bazı bilgileri doğrulamak veya düzeltmek amacıyla, olayları araştırmak için ve geçmişte kazanılmış, öğrenilmiş bilgileri tamamlamak için kullanılan yöntemlerin tümüne denir.

İlk Bilimsel Dergiler: Journal des Scavans, Philosophical Transactions 1665 yılında yayımlanmaya başlanmıştır.

Richard Dawkins bilim ile dinin uzlaşmasının mümkün olmadığını savunmaktadır.

Matematiksel Astronominin kurulmasına Babil uygarlığı öncülük etmiştir.

Bakır ve kurşunu karıştırarak alaşım olarak bronzu ilk kullanan Türklerdir.
Bugünkü pantolon dediğimiz giysinin ilk örneklerini Türkler icat etmişlerdir.

Türklerdeki Bilim ve Teknolojinin Gelişimi:

Kozmolojiye ve takvim çalışmalarına önem veren en eski milletlerdendir.

Evreni bir büyük kubbe olarak kabul etmişlerdir. Bu kubbeninde altından veya demirdne bir kazı etrafında çok hızlı bir şekilde dairesel olarak döndüğünü varsaymışlardır.

Takvimi ilk kullanan milletlerdendir.

Hayvan adlarının kullanıldığı bir takvim kullanmışlardır.

Türkler bir günü "Çağ" adını verdikleri oniki parçaya ayırmışlardır. Oniki çağ oniki hayvan adıyla anılmıştır. 1 Çağ bugünki takvimde 2 saate eşittir.

İlkbaharın ilk günleri bahar bayramı olarak kutlanmış daha sonra nevruz (yeni gün) adını almıştır.

Yılı 4 mevsime bölmüşler. bir yıl 360 gün olup 60 günlük 6 haftaya ayrılmıştır.

Uygarlığın doğmasına neden olan kavimler: Sümerler ve Akadlar

Mezopotamya'da aritmetik ve geometri çok ileri düzeydeydi. Sümer sayı sistemi 60 tabanlıydı.

Babilliler 60 tabanlı sayı sisteminin yanında 10 tabanlı sayı sisteminide kullanmışlardır. Aritmetik işlemlerde çarpım tablosunu kullanıyor, dört işlem, kare ve karekök almayı biliyorlardı.Alan ölçümleri ve su kanalları açmak için geometriden yararlanıyorlardı.

Dairenin alanı ve silindirin hacmini bulmada Pi sayısı için 3,125 değerini belirlemişlerdi.

Çemberi 360 dereceye bölme düşüncesinide ortaya koymuşlardı.

Çin'de kullanılan sayı sistemi 10 tabanlıdır.  Abaküs ve çarpım çetveli gibi araçlarıda kullanmışlardır. Çin uygarlığı takvim sapmalarında güneş ve ayı esas almak yerine yıldızları esas almışlardır.

Çinliler temel koordinat düzlemi olarak ekliptik düzlemi yerine ekvator düzlemini benimsemişlerdir.

Çinli düşünürlere göre, evrensel bir sistemin bir parçası olan insa, ikilem gösteren yin ve yang ilkesinin (iyilik ve kötülük, hastalık ve sağlık gibi) etkisi altındadır.

Sıfırı ilk kez Hintli matematikçiler kullanmıştır.

Hintliler boşluk ve yokluk anlamına gelen ve nokta halinde (.) gösterdikleri sıfır fikrine sahiptiler. Fakat sıfırı sayı olarak kabul etmiyorlardı.

Sıfır ilk defa sayı olarak  İslam dünyasında kullanılmıştır.

Hintliler 10 tabanlı sayı sistemini kullanmışlardır.

Mezopotamyalıların en çok geliştirdiği cebir konusu: İkinci dereceden denklemlerin çözümü

Anadolu ve Ege Havzasındaki en önemli uygarlıklar : Frigya, Lidya, Girit, Hitit

Hititlerin mezopotamya kökenli "şekel" ve "mina" adlı ağırlık birimlerini kullandıkları, en çok bakır ve tunçtan eşyalar yaptıkları, çivi yazısı ve hiyeroglif  olmak üzere iki çeşit yazıları oldukları bilinmektedir.

Mısırlılar: Kaldıraç, palango gibi makinaları yapmışlardır. Mumyalama tekniğini kullanmışlardır. Kırık ve çıkıklarda alçı uygulaması yapmışlardır. Dişcilikle ilgili dolguyu ve apse tedavisini biliyorlardı.

Günümüzde kullanılan takvimin temelinde Mısır Takvimi  yer alır. 

Heykel Sanatı

FELSEFE Ders Notları 2
Güzel Sanatlar
Heykel Sanatı

Heykel Sanayı Güzel Sanatların en eski, en yaygın ve evrensel olan bir koludur. Bu sanat üç boyutluluk içeren ve sanatsal bir ifade aracı olarak üretilmiş olan sanat formu alanı olarak tanımlanabilir.

Dinsel Figürler, (Meryem, Azizler, Yunan Tanrıları, ruhlar, mitolojik varlıklar vb.) efsaneler, kahramanlıklar ve dinsel öyküler de heykel sanatının başlıca konularındadır.

Heykel sanatının ilk ortaya konan örnekleri ne kadar tanrı ve tanrıça figürleri olmuş olsa da tarihler boyunca temel konusunu insan figürü oluşturmaktadır.

MÖ 5.yy. Yunan klasik sanatında, tuncun  da malzeme olarak kullanılmaya başlamasıyla hareket duygusu yaratılmaya başlamıştır. Bu evrede MYRON'un Diskobolos (MÖ 450) adlı heykelinin bir Roma kopyasında (Terme Müzesi, Roma) olduğu gibi, tek figürlü heykellerin mimari yapıdan bağımsız bir biçimde oluşturulduğu görülür.

Pagan Roma sanatından farklı bir Hristiyan heykel sanatı, 3.yüzyıl başında ortaya çıkar. İstanbulda gelişen bugün Konstantinapolis Bizans'ın adıyla anılan sanat zamanla bütün Hristiyan dünyasında etkili olur. Ortaçağ Hristiyanlık sanatı dinsel kalıplar içinde kaldığı için simgeci, şematik bir anlatımla sanatçılar dinsel konuların dışına çıkamamış, Romanesk ve Gotik üsluplar ortaya çıkmıştır. Gotik dönemde de (12.-16. yy.) aynı anlayış devam eder, dinsel yapılarda azi ve peygamber heykelleri yoğunlaşır, taş yontular ağırlık kazanır.

18.yüzyıl heykel sanatı açısından durağan geçer. 19.yüzyılda heykel sanatında hareket ve duyguların anlatımında abartıdan arındırılmış kontrollü yaklaşımı benimseyen Yeni-Klasik Dönemi başlatır.

19.yüzyılın ikinci yarısında Auguste Rodin ve aynı zamanda ressam olan Edgar Degas gibi Fransız sanatçılar ile İtalyan Medardo Rosso 20.yüzyıl heykel sanatı üzerinde önemli etkiler bırakacak yapıtlar verirler.

1920'lerde bir tepki dönemi başlar. II.Dünya savaşı sonrasının düzen ve güvenlik anlayışı, birçok öncü (avangart) heykelcinin uslubunda önemli değişikliklere yol açtı. Alberto Giacometti, Jean Arp, Lipchitz, Henry Moore, Barbara Hepworh, Picasso, Julia Gonzalez ve Alexander Calder fantezinin ağır bastığı bir anlatım geliştirirler. Bu yıllarda metal, yaygınlıkla kullanılan malzemelerden biri haline geldi. Kendiliğindenliğine ve rastlantıya önem veren Peter Agostini, George Spaventa, Peter Grippe gibi sanatçılar ise balmumu ve kili yeğlediler.

20.yüzyıl heykel sanatı hem teknik hem malzeme hemde konu ve uslup açısından çok büyük bir çeşitlilik kazandı. Çağdaş akımların en belli başlıları ABD'li heykelci George Segal'in örneklerini verdiği çevresel sanat ile Gabo, Duchamp ve Alexander Calder'in öncülük ettiği kinetik sanat oldu.

En köklü ve evrensel sanat dallarından olan heykel sanatı konu ve yapılış amacı açısından üç grupta toplanır. 

• Birincisi: Mimari yapıların görünen cephelerinde görsel güzellik açısından kabartma-rölyef olarak süslemeci bir amaçla yapılanlar. 
• İkincisi: Görkemli ve büyük boyutlu kahraman, komutan, devlet adamı, savaş veya zaferleri ölümsüz kılmak için anıtsal amaçlı olanlar. 
• Üçüncüsü: Sanatsal bir ifade aracı olarak estetik obje olarak yapılanlardır.

Heykel Sanatının Temel Dört Tekniği: 

1. Yontma-Oyma Tekniği
2. Modelleme-Biçimleme Tekniği
3. Döküm Tekniği
4. İnşa-Yapılandırma-Birleştirme Tekniği

Yontu Sanatında Yaygın Kullanılan Ahşap Türleri:
Abanoz, Şimşir, Ihlamur, Meşe, Gürgen, Armut, Çam, Ceviz Ağacı

Metaller arasında en yaygın kullanım : Bakır ve kalay karışımı olan tunç (bronz)

Heykel Sanatının en güçlü yanını Anıtlar oluşturur.

Yapımcılık Heykellerinin ilk örneklerini : Vladimir Tatlin vermiştir.

İlk Çağ'a ait olan en ünlü fildişi heykeli : Pheidas-Zeus

İnsanoğlu ilk heykel malzemesi olarak Kil kullanmıştır.

Barok heykel sanatı görselliğin ve gösterişin doruk noktaya çıktığı dönem olur. Bu dönemin en ünlü sanatçısı Gian Lorenzo Bernini'dir. (Dört Irmak Çeşmesi ve Aziz Terasa'nın Vecdi)

19.Yüzyılın ve Çağdaş-Modern heykelin öncüsü Auguste Rodin'dir. (Düşünen Adam, Havva, Calaisli Burjuvalar, Cehennemin Kapısı) 

Askeri heykel örneklerinin en önemlisi Toprak Heykeller veya Terracotta Askerler olarak adlandırılan MÖ 210 yıllarında yapılan İlk Çin İmparatoru Qin Shi Huang'ın mezarında bulunan heykellerdir.  Ülkemizde buna örnek olarak Atatürk ve Kurtuluş Savaşı heykelleri gösterilebilir.

Mimari

FELSEFE Ders Notları 2
Güzel Sanatlar
Mimari

Mimari, fiziksel mekanı, uygun ölçülerle doğru tasarlama, kurma sanatı ve bilimi olarak tanımlanır.

Mimarlık sanat olmaktan çok bilimdir..."Yapı Bilimi" Ünlü Mimar Frank Lloyd Wright mimari için şöyle der: "Mimarlık, biçim haline gelmiş yaşamdır."

Mekan bir boşluktur ve varlığımızı sarmalar. Mekansal hacim boyunca hareket eder, biçim ve nesneleri görür, sesleri duyar, esintiyi hisseder ve bahçede açan çiçeklerin kokusunu alırız. Mekan, ahşap ve taş gibi maddesel bir özdür. Ancak doğası itibariyle biçimsizdir. Mimariden aldığımız zevkin büyük bir kısmı gerçek mekanda gelir. Mekanın estetik boyutu son derece önemlidir. Mimar onu heykeltraş gibi biçimlendirir ve ortaya bir sanat yapıtı çıkarır.

Tüm fiziksel özellikler, mekanı ve mekan algısını tanımlamaya yetersiz kalmaktadır. Bu bağlamda ilk kulubeden, ilk mağaradan apartmanımıza, okula, çalıştığımız büroya kadar tüm mimari yapıtların, anlaşılabilmeleri ve yaşanabilmeleri için bizim var olmamıza, yani bir dördüncü boyuta gereksinmeleri vardır. Bu dördüncü boyut zaman'dır. Zaman faktörünün mimaride ve çizimde ayrı ayrı anlamları vardır. Resim sanatında dördüncü boyut bir nesneyi tanımlayan niteliktir.; bu izleyicinin hiç bir fiziksel katkısını istemeyen ve ressamın bir düzlem üzerine resmetmek için seçtiği nesnenin öğesidir.

Mimari Tasarımın fiziksel bileşenleri: Oran, Simetri, Hiyerarşi, Zıtlık

Ölçek: Herhangi bir şeyin boyutunun başka bir şeyin boyutuyla veya referans olarak alınan bir standart ile kıyaslanmasını gerektirir. Her tasarımın bir ölçeği vardır.  Bu ölçek, fiziksel boyutların oranını ve dengesini gösterdiği gibi tasarımın ait olduğu dönemin özelliklerini de gösterir.

Mekanı üretilmesi ve yaratılması arasında bir fark bulunmaktadır. Üretim daha çok zanaata dayanan bir eylemken, mekanın yaratılması ancak mekanın tasarlanması ile mümkündür.

Tasarım, bilgilerin biraraya getirildiği bir birleşim (sentez) evresidir. Tasarlama, yalnızca akılcılığa ve sayılara dayanan bir evre değil, estetik gibi öznel yargılara da yer veren bir evredir.

Mimaride Estetik: Bu kavramı, mimari tasarımın fiziksel bileşenleri ile tanımlama gerekir. Bu bileşenleri, mimaride oran, denge, simetri, hiyerarşi, eklemlenme, zıtlık, ritim olarak sıralamak mümkündür.

Oran: Bölümlerin kendi aralarında ya da tüm binaya göre karşılaştırılmasıdır.

Simetri: Kesin ve iyi tanımlanmış biçemsel sistemin kurallarına (geometri, fizik vb.) göre  gösterilebilen veya isbat edilebilen bir denge ve orantılılık kavramı olarak tanımlanır.

Simetri eksensel karakterli yapıların dengesidir.

Mimari denge biçimsel olmayan eksensiz mimarideki simetridir.

Eklemlenme: Bir biçimin yüzeylerinin onun şeklini ve hacmini tanımlamak için bir araya geliş tarzını anlatmaktadır. Eklemli bir biçim  , yüzeylerin kenarlarını ve bu kenarların birleştikleri köşeleri açık seçik gösterir.

Ritm: Belirli çizgilerin, şekillerin, biçimlerin ya da renklerin düzenli ve armonik bir şekilde kendini tekrar etmesine denir. 

Teknik ve bilinç mimarlığın iki ana kaldıracıdır. Yapı sanatı onların üstünde durur.

Taşıyıcı Sistem Elemanları: (Strüktürel Elemanlar) Bir mimari eserin inşasında yer alan bu elemanlar  mekan açıklıklarını geçmesi ve kendi yüklerini dikey destekler aracılığıyla binanın temel sitemine iletmesi için gerek duyulan elemanlardır. Bu elemanların boyutu ve oranı doğrudan doğruya üstlendikleri strüktürel görevlere bağlıdır ve bu nedenle  çevrelenmesine yardım ettikleri mekanların boyut ve ölçeğinin görsel bir belirteci olabilir.

Tüm binayı nitelendiren değerler kümesi: Ekonomik, Teknik, Mekansal, Dekoratif

Cilalı Taş Devrinde sık rastlanan malzeme türleri: Kerpiç, Granit, Kalkertaşı, Mermer

Çağdaş mimarinin iki büyük mekansal akımı : işlevselcilik ve organik hareket

Yüzyılın en tanınmış mimarlık tarihçilerinden Prof. Nikolaus Pevsner'e göre mimariyi yapıdan ayıran özellik taşıdığı sanatsal değerdir.

Paxton'ın Crystal Palace'ı modern mimarinin başlangıcı kabul edilir. 

Resim Sanatı

FELSEFE Ders Notları 2
Güzel Sanatlar
Resim Sanatı

Resim : İnsanın farklı malzeme ve teknikler kullanarak gördüğünü, düşündüğünü ortaya koyma isteği ile dış doğa ve kendi doğasını bir yüzey üzerinde buluşturma eylemidir denilebilir.

Resmin Temel Unsurları: Renk, çizgi, perspektif ve kompozisyonun önemini vurgulamak gerekir. Renk ve çizgi hem birlikte hem de kendi başına resmi oluşturabilir. Çizginin ve rengin tarihsel süreç içinde resim sanatı içindeki yeri ve önemi farklılıklar gösterebilir. Çizgi, kuşkusuz resim sanatında çok önemli bir elemandır, hareket duygusunu ifade eder, tanımlar.

Perspektif: İki boyutlu bir düzlemdeki nesneleri üç boyutlu gösterme tekniğidir.

Perspektif Yöntemleri

Çizgi perspektifi: En yalın anlatımıyla çizgi perspektifi, varsayılan yatay paraleller aracılığıyla uzağı ve yakını betimlemek, görünür kılmaktır.

Hava perpektifi:   Bir geometrik sisteme değil, renk, tonlama ve ayrıntılarının azalıp çoğalması ilkesine dayanır.

Resimde Plastik: Üç boyutlu bir görünüm elde etmek için biçimleri modle etmek (mekan içinde kendi hacimleriyle bir yer tutma izlenimini vermek) yoluna başvurulabilir. Modle/Modülasyon, resimde, nesnelerin ışık-gölge yoluyla boyutlandırılmasıdır. Burada rengin, ışık ve gölge yoluyla tonlaması devreye girer.

Resimde Ana Renkler: Mavi, Kırmızı  ve Sarıdır. Sıcak renkler (sarıdan kırmızıya), soğuk renler ise (yeşilden morun başlangıcına kadar) olan renklere denir.

Resimde Kompozisyon: Yüzeyin düzenlenmesi. Yüzeyin leke, nokta, renk , form, doku, doluluk, boşluk, ışık/gölge, oran/orantı, denge, hareket, düzen gibi plastik değerlerle organize edilmesidir.

Resimde sanatçının kendisini bir kimlik olarak göstermesi kendi imzasını atması 13.yüzyılda Erken Rönesans döneminde Giotto di Bondone ile başlamıştır. Bu dönemle birlikte resimler anonim olmaktan çıkmış, sanatçı resmi ile birlikte kendini göstermeye başlamıştır.

Rönesans döneminde aklın sanat üzerinde egemen oluşu, resimde, matematik ve geometrik kurgunun artması, aydınlık  ve karanlık alanların plastik etkiyi güçlendirecek şekilde kullanılması, değişen resim anlayışını vurgulamaktadır.

Resmin ön ve arka düzlemleri, daha akli ilkelere bağlanmış, bu ilkeler edinilen yeni bilgiler, deneyimler kayıt edilerek atölyelerde genç kuşaklara öğretilmiştir. Çizgi perpektifi ile hava perspektifinin kullanılması (uzaklaşan cisimler küçüldüğü gibi asıl renklerini kaybeder grileşirler) görme organının gördüğü dünyayı resim yüzeyinde yaratma çabası Rönesans sanatçısının temel arayışları arasında olmuştur.

Leonardo da Vinci'nin, "Resim, bir aynanın gösterdiği biçimde doğayı yansıtmalı." sözü, o dönemde nasıl bir resim anlayışının olması gerektiğini özetlemektedir.

Leonardo da Vinci, Michalengelo, Raphaelo gibi Rönesans döneminin usta ve farklı alanlara meraklı sanatçıları insan bedeni, doğa, bilim  gibi yaşama dair tüm alanlara ilgilenmiş ve resim sanatının ufkunu  da genişletmişlerdir.

Barok dönemle birlikte resim sanatında çoşku egemen olmaya başlamıştır.

Barok Resim, coşkunun, hareketin, an duygusunun sanata yansımasıdır.

Romantizm Akımı: Bu akım ile birlikte sanatçının kendisini ifade etme kaygısı ve "sanat sanat içindir" düşüncesi güç kazanmaya başlamıştır. Sanatçının içinde bulunduğu dramatizm, melankoli, duygu, Romantik dönem resminde, özellikle Caspar David Friedrick resimlerinde karşımıza çıkar.

Modernizm: Aydınlanma sonrası Batı kültürünün önemli tanımlarındandır. İnsan yaşadığı dünyaya hükmetmeye ve aklını kullanarak geçmişe oranla çok daha hızlı  ve farklı yaşam kurabilme becerisini geliştirmeye başlamıştır.

Empresyonizm: Doğanın biçim olarak değil, edinilen izlenimin fırçayla tuvale yansıması olarak algılanmıştır. Bu nedenle de "izlenim", form değil, biçimin gözde bıraktığı etki olmuştur.

Empresyonizmin kompozisyon anlayışı, "zaman"a karşı resmin oluşturulup bitirilmesine dayanır.

Fovizm: (Çiğrenkçilik) Ara renklere dokunmadan özellikle göze batan renklere dokunmadan özellikle göze batan renklerle ilgilenmiştir.

Realizmle birlikte sosyal olaylar resim sanatının konuları arasında yer almaya başlamıştır.

Kolaj: Düz bir yüzey üzerine gazete kağıdı, kumaş, fotoğraf gibi nesnelerin yapıştırılmasıyla ve bazen boya eklenerek uygulanan bir resim tenkniğidir. Kubizmle birlikte sanatsal bir teknik değerini kazanmıştır.

Tuval Üzerine Yapılan Resim Teknikleri: Yağlı boya ve Akrilik

Guaş: Su temellidir,  fırça ile çalışılır. Tüpte ya da küçük cam şişelerdedir. Su ile inceltilir, ancak suluboya gibi şeffaf değil, kapatıcı ve mat görünümlü bir boya türüdür.

Yüksek Baskı: Kullanılan kalıbın, en sıklıkla kullanılan malzemeler linol (kalın muşamba  türü bir çeşit zemin kaplama malzemesi) ve ağaç plakalardır, uygun oyma aletleriyle oyulup, oyulmayan bölümlere mürekkep verilerek baskı alınmasıdır.

Baskı Resim: Farklı malzemelerle çalışılıp çoğunlukla kağıt üzerine transfer edilen ve çoğaltılabilir yapısıyla diğer resim tekniklerine göre farklılık taşıyan zengin bir resim tekniğidir.

Portre: Resimde, çizimde ya da heykelde , ölü ya da sağ, gerçek ya da düşsel br kişinin bireysel özelliklerini betimleyen figürler,  portre olarak adlandırılır. Sanatçının kendi özelliklerini betimlediği türe ise "kendi portresi" (otoportre) denir.

Desen: Çizim de denir. Bir çok malzemeyle uygulanabilen bir anlatım biçimidir. Çalışılan yüzey üzerinde biçimlerin renk ve leke alanları yerine ağırlıklı olarak çizgilerle anlatılmasıdır. Başlı başına bir resimsel anlatım yolu olmasının yanında, desen,  aynı zamanda, nesnelerin resim haline getirilmeden önceki ön çalışmalarını da anlatan bir ifade biçimidir.