Sözdizimi (Syntax) Nedir?
Asıl olarak bir dilbilim terimi olan sözdizimi (syntax) kelimesi, programlama dillerinde de benzer bir anlamda kullanılmaktadır. Bir programlama dilinin sözdizimi kuralları, fonksiyonlar, noktalama işaretleri, parantezler ya da operatörler gibi dile ait bütün bileşenlerin, nasıl bir araya gelerek bir program kodunu oluşturacaklarını belirleyen kurallar olarak tanımlanabilir.
Örneğin PHP dilinde bütün anlamlı program deyimlerinin noktalı virgül işareti ile sonlandırılması zorunluluğu temel bir sözdizimi kuralıdır.
NOT: Satırların değil, deyimlerin sonuna noktalı virgül konulmalıdır. Çünkü PHP kodları satır satır değil, ayraç sembolü olarak noktalı virgül işaretini kullanarak yorumlar.
Örneğin PHP dilinde bütün anlamlı program deyimlerinin noktalı virgül işareti ile sonlandırılması zorunluluğu temel bir sözdizimi kuralıdır.
NOT: Satırların değil, deyimlerin sonuna noktalı virgül konulmalıdır. Çünkü PHP kodları satır satır değil, ayraç sembolü olarak noktalı virgül işaretini kullanarak yorumlar.
PHP'de Sözdizimi Yapısı (Syntax Structure)
Bir PHP komut bloğu <?php ifadesi ile başlar ve ?> ifadesi ile sona erer. Bir PHP dosyasını işlem görmek üzere sunucuya gönderdiğinizde, sunucuda yer alan komut yorumlayıcı dosyada işlem yapacağı satırların başlangıcını ve sonunu bu ifadelerden anlar.
Örnek:
<html>
<body>
<?php
echo 'Merhaba Dünya!';
?>
</body>
</html>
Örneğimiz web tarayıcımızdan bu şekilde çıktı verecektir.
Merhaba Dünya!
Web tarayıcınızda sayfa kaynağını görüntülerseniz aşağıdaki ifadeler karşınıza gelir:
<html> <body> Merhaba Dünya! </body> </html>
.php örneğimizi çalıştırdığımızda, dosya web sunucusuna gönderilir. Sunucuda yer alan komut çevirici <?php ile ?> ifadesi arasında yer alan echo komutuna işlem yapar. echo komutu bir metin dizisini ekrana yazmaya yarar. PHP komutlarına işlem yaparak elde ettiği sonuçları ve diğer HTML komutlarını olduğu gibi oluşturduğu dinamik HTML dosyasına geçirir. HTML dosyasını web tarayıcıya geri gönderir. Web tarayıcı da aldığı HTML dosyayı ekranda gösterir.
PHP kodlarının HTML kodlarıyla birlikte kullanıldığı bu gibi durumlarda, PHP deyimlerinin web tarayıcısı tarafından çözümlenerek çalıştırılabilmesi için bu kodu içeren sayfanın .php uzantısına sahip olması gerektiğini unutmayalım.
Ekrana yazdırmak istediğimiz ifadeler için, echo ya da print deyimlerini kullanırız. Bu deyimlerden sonra çift tırnak sembolü içersinde yazacağımız ifadeler, bazı özel durumların dışında, doğrudan yazıldığı şekliyle ekrana basılacaktır.
ECHO ve PRINT Arasındaki Fark Nedir?
İşlevsel anlamda bu iki komut arasında çok fazla bir fark bulunmamaktadır. Her iki deyim de ekrana "string" temelli bilgileri yazmak için kullanılır. Print komutu, Echo komutundan farklı olarak bir fonksiyon gibi çalışır ve bir geri dönüş değeri üretir. Bu sebeple çok büyük verilerin ekrana yazdırılmasında Echo deyimine göre daha yavaş çalışmaktadır. Echo bir fonksiyon gibi çalışmaz ve geriye bir değer döndürmez. Diğer bir fark ise Echo komutu ile virgülle ayrılmış birden fazla ifadeyi yazdırmaktır. Print virgülle ayırarak yazmayı desteklemez.
Print komutu yazdırılacak ifadeyi argüman olarak kabul eder ve her zaman "1" değerini döndürür.
Örnek:
Örnekte gördüğünüz gibi farklı echo komutları kullansak dahi ifadelerimiz aynı satıra yazılmakta. İfadelerimizi farklı satırlarda görmek istiyorsak eğer kodumuza küçük bir ek yapmamız gerekir.
Bu örneğimizdeki echo "<br/>; ifadesi ekrana hiç bir şey yazmamış bunun yerine birinci ve üçüncü echo komutlarının arasında satırbaşı yapma görevini üstlenmiştir. <br/> ifadesi aslında temel bir HTML etiketidir. Yani internet tarayıcımız echo komutu ile ekrana yazdırılacak ifadeleri denetliyor ve bu ifadeleri HTML kodu olarak yorumladığı durumda doğrudan ekrana yazmak yerine çalıştırmakta ve sonucunu görüntülemektedir.
Örnek:
Farklı bir yöntem olarak echo ve print komutları içerisindeki HTML kodlarında tek tırnak işaretide kullanılabilmekte. HTML yorumlayıcısı, çift tırnak işareti yerine bu işaretide kabul etmektedir. Böylelikle \ işareti kullanımınada gerek kalmayacaktır.
Örnek:
PHP'de Yorum Satırları
PHP programlama dilinde kodlarımızı yazarken geriye dönüp baktığımızda hangi satırda ne kullandığımızı hangi değişkeni ne amaçla yazdığımızı zaman geçtikten sonra okuduğumuzda anlayamakta güçlük çekebiliriz. Bu nedenle programımızı yazarken ileriye dönük olarak kodlamamız gerekebilir. Bir değişkene isim verirken önemli bir detay olarak görünmese bile o değişkene isim verirken ilerde hatırlayabileceğiniz tipte olmasına özen gösterilmelidir. Kod içerisinde PHP yorumlayıcısı tarafından dikkate alınmayacak, açıklama, yorum ve bilgi amaçlı metinleri ekleyebiliriz. Bu ifadeler programın çıktısında görüntülenmeyecektir. Tek satırlı veya çok satırlı yorum satırları ekleyebiliriz.
ECHO ve PRINT Arasındaki Fark Nedir?
İşlevsel anlamda bu iki komut arasında çok fazla bir fark bulunmamaktadır. Her iki deyim de ekrana "string" temelli bilgileri yazmak için kullanılır. Print komutu, Echo komutundan farklı olarak bir fonksiyon gibi çalışır ve bir geri dönüş değeri üretir. Bu sebeple çok büyük verilerin ekrana yazdırılmasında Echo deyimine göre daha yavaş çalışmaktadır. Echo bir fonksiyon gibi çalışmaz ve geriye bir değer döndürmez. Diğer bir fark ise Echo komutu ile virgülle ayrılmış birden fazla ifadeyi yazdırmaktır. Print virgülle ayırarak yazmayı desteklemez.
<?php print "BOZOK", "ÜNİVERSİTESİ"; ?>şeklinde bir kod çözümleme hatasına yol açarken, aynı kodu Echo ile çalıştırdığımızda sonuç alabiliriz.
Print komutu yazdırılacak ifadeyi argüman olarak kabul eder ve her zaman "1" değerini döndürür.
<?php echo print "BAYRAKTAR"; ?>
BAYRAKTAR1
Örnek:
<?php
echo "Merhaba ";
echo "Dünya!";
?>
koduna ait ekran çıktısı;Merhaba Dünya!şeklinde olacaktır.
Örnekte gördüğünüz gibi farklı echo komutları kullansak dahi ifadelerimiz aynı satıra yazılmakta. İfadelerimizi farklı satırlarda görmek istiyorsak eğer kodumuza küçük bir ek yapmamız gerekir.
<?php
echo "Merhaba ";
echo "<br/>";
echo "Dünya!";
?>
koduna ait ekran çıktısı; Merhaba Dünya!şeklinde olacaktır.
Bu örneğimizdeki echo "<br/>; ifadesi ekrana hiç bir şey yazmamış bunun yerine birinci ve üçüncü echo komutlarının arasında satırbaşı yapma görevini üstlenmiştir. <br/> ifadesi aslında temel bir HTML etiketidir. Yani internet tarayıcımız echo komutu ile ekrana yazdırılacak ifadeleri denetliyor ve bu ifadeleri HTML kodu olarak yorumladığı durumda doğrudan ekrana yazmak yerine çalıştırmakta ve sonucunu görüntülemektedir.
Örnek:
<?php echo "<font size=\"3\">Favori Filmleriniz</font>"; echo "<p>"; echo "1. Esaretin Bedeli - 1994<br>"; echo "2. BABA - 1972<br>"; echo "3. Ucuz Roman - 1994<br>"; echo "4. 12 Öfkeli Adam - 1957"; echo "</p>"; ?>Örneğimizde ilk echo komutu ile yazdırılan ifade bir HTML satırıdır. Burada "size" parametresinin değerinin belirlenmesi için çift tırnak işareti bulunmaktadır. Bu çift tırnak işaretlerinin echo komutuna ait olan ve PHP tarafından dikkate alınacak tırnaklardan ayırt edilebilmeleri için \ işaretini kullandık. \ (ters bölü) işareti PHP için özel bir karakter olup HTML deyiminde değerlerin belirlenmesinde kullanılmaktadır.
Farklı bir yöntem olarak echo ve print komutları içerisindeki HTML kodlarında tek tırnak işaretide kullanılabilmekte. HTML yorumlayıcısı, çift tırnak işareti yerine bu işaretide kabul etmektedir. Böylelikle \ işareti kullanımınada gerek kalmayacaktır.
Örnek:
<?php echo "<font size='3'>Favori Filmleriniz</font>"; echo "<p>"; echo "1. Esaretin Bedeli - 1994<br>"; echo "2. BABA - 1972<br>"; echo "3. Ucuz Roman - 1994<br>"; echo "4. 12 Öfkeli Adam - 1957"; echo "</p>"; ?>
PHP'de Yorum Satırları
PHP programlama dilinde kodlarımızı yazarken geriye dönüp baktığımızda hangi satırda ne kullandığımızı hangi değişkeni ne amaçla yazdığımızı zaman geçtikten sonra okuduğumuzda anlayamakta güçlük çekebiliriz. Bu nedenle programımızı yazarken ileriye dönük olarak kodlamamız gerekebilir. Bir değişkene isim verirken önemli bir detay olarak görünmese bile o değişkene isim verirken ilerde hatırlayabileceğiniz tipte olmasına özen gösterilmelidir. Kod içerisinde PHP yorumlayıcısı tarafından dikkate alınmayacak, açıklama, yorum ve bilgi amaçlı metinleri ekleyebiliriz. Bu ifadeler programın çıktısında görüntülenmeyecektir. Tek satırlı veya çok satırlı yorum satırları ekleyebiliriz.
<?php echo 'PHP '; // Bu tek satırlık açıklamadır. /* Bu bir çok-satırlı açıklamadır. */ echo 'öğreniyorum!'; # Bu da tek satırlık açıklamadır. ?>
