Hukuk, Suç ve Toplum

FELSEFE Ders Notları
Sosyalojiye Giriş

Eğitim süreci ile hukuk arasındaki ilişki, hukuk kurallarına da kaynaklık eden toplumsal değer ve normların yeni kuşaklara aktarılması, hukuk kurallarının toplumsal yaşam açısından öneminin bilincinde yurttaşların yetiştirilmesi boyutlarında ortaya çıkmaktadır. Aynı zamanda eğitim sürecine yön veren hukuk kurallarının da varlığı söz konusudur. Eğitim ve hukuk süreçlerinin kesiştiği bu alan ise eğitim hukuku olarak tanımlanabilir.

Değerler : Değerler bir toplum ya da grupdaki, istenir ve doğru olana ilişkin ideal ilkeleri tanımlayan özgürlük ve eşitlik gibi prensiplerdir. Değerler davranış kuralları sağladıkları gibi çatışma da yaratabilirler. Değerler davranışların kültürel belirleyicileridirler ve bir kültürün mensuplarından beklenilen davranışları, hangi davranışlardan kaçınılacağını tanımlarlar. Değerler norm ve kuralları da kapsamaktadır, hangi normun kabul edilip edilmeyeceğine değerler aracılığıyla karar verilir.

Normlar : Normlar ödül ceza sistemiyle ortaya çıkan ve bireylerin davranışlarına etki eden kültürel kurallardır. Norm, yaptırımı olan kurallar sistemidir. Paylaşılmış kültürel beklentiler olarak sosyal normal, insanların bir toplumda bir arada yaşamalarını sağlarlar.

 

Resmi Normlar : Yasa yönetmelik, tüzük genelge kurul kararları. Bu normlara ilişkin cezalar ve ödüller önceden belirlenmiştir.

Resmi Olmayan Normlar : Açıkca belirlenmemiştir. Resmi olmayan normlar ihlali sonucu bireyler kınama, alay etme, dışlama, hakaret gibi yaptırımlarla karşılanır. 

 

Anomi 

• Sosyal düzenin işlememesi, bozulması durumunda ortaya çıkan bir normsuzluk ve kuralsızlık durumunu ifade eder.
• Metrona göre Anomi yapısal bir gerilimin ürünüdür ve fırsat yapılarına farklı ulaşma düzeylerinin varlığından kaynaklanır.
• Persons ve Metron anomi konusunda normlar ve değerler arasındaki çelişkilere de vurgu yapar. 

Toplumsal Normlar

Din Kuralları 

• Belirli bir insanın kutsala ilişkin duygularına karşılık veren, nihai anlamlandırmalara ilişkin sorulara cevaplar sağlayan, sembol, inanç, değer ve uygulamaların kurumlaşmış sistemi olarak tanımlanır. 
• Dinler, bireylerin belirli durumlarda nasıl davranacağına ilişkin sosyal normlar koyar.
• Durkheim dini, bütün kısımları birbirine bağlı inaç ve ritüellerden (dinsel tören) meydana gelen, kutsal değerlere ilişkin ve mensuplarını aynı toplumda birleştiren bir bütün olarak tanımlar.

Ahlak Kuralları

• Bireyin vicdanının belirli davranışları doğru ve iyi olarak tanımlamasıdır. 
• Ahlak kuralları dağınık, örgütlenmemiştir. 
• Kontrol aracı vicdandır. 

Örf ve Adetler

• Örf ve adetler toplumlarda herhangi bir organ tarafından açıkça konulmadığı ve arkalarında resmi bir otorite bulunmadığı halde kendiliğinden ve dereceli olarak oluşan ve toplum içindeki ilişkileri yöneten sosyal normdur. 
• Yaptırımı toplumsal baskıdır. 
• Uzun zamandan beri tekrar edile gelen ve sıraladığımız özellikleri taşıyan normlara ise adet denir. 

Moda Kuralları : Bireyin yaşam tarzına uygun olabileceği görünümlerin bir ifadesidir.

Hukuk Kuralları : Sistemli ve örgütlüdür.

Hukuk ve Toplumsal Boyutları

• Aristo : İnsanlar arasındaki dostluk ilişkilerini 
• Gratius : İnsanların hemcinslerini arama duygusundan kaynaklanan ilişkileri 
• Durkheim ve Duguit : Benzer ve farklı ihtiyaçlar nedeniyle ortaya çıkan dayanışma ilişkilerini 
• Marx ve Engels : Sınıflar arası istismar ilişkilerin hukuk temelinde oluştuğunu ifade etmişlerdir.

Hukuk Kurallarının İşlevleri 

1. Baskıcı
2. Kolaylaştırıcı
3. İdeolojik 

Hukuk Sosyolojisi 

• Kendini sürekli yenilemek zorundadır.
• Hukuk ve toplum arasındaki ilişki ve etkileşim hukuk sosyolojisinin temel konusudur. 
• Hukuk sosyolojisi terim olarak ilk defa isim babası olarak İtalyan anzilotti tarafından 1892 Sociologia Juridica şeklinde kullanmıştır. 
• Hukuk sosyolojisinin amacı, yasal normların varlığıyla toplumdaki insan davranışlarının belirlenmesi ve koordinasyonudur. 
• Sosyolojinin ve hukuk sosyolojisinin öncüsü ilk çağdan Aristo ve modern zamanlarda Montesguieu dur. 
• Ross a göre Sosyolojik açıdan hukuk kuralı bir sosyal kontrol aracıdır.

Hukuk Sosyolojisi Hukuku iki bağlamda inceler 

1. Toplumsal yaşamın bir ürünü olarak
2. Bu gerçek toplum yaşamının düzeni olarak 

Hukuk Sosyolojisinin Üzerinde Çalıştığı Konular 

• Sosyal Kontrol sisteminin işlevi 
• Siyasal ekonomik düzenle ilişkili olarak yasal düşünce formları
• Meşrulaştırma ilkeleri ve etkileri 
• Doğru yasal anlamlandırma formlarının aktarılması 
• Hukuk dili sisteminin evrimi hukuk düzenindeki zorlama ya da özgürlük düzeyleri 

Gurvitch'e Göre Hukuk Sosyolojisi 

• Sistematik Hukuk Sosyolojisi 
• Hukuk Tipolojisi 
• Jenetik Hukuk Sosyolojisi 

Sosyalleşme ve Eğitim

• Sosyalleşme bireyin bir sosyal gruba katılmasını sağlar. 
• Çocukların ve gençlerin sosyalleşmesinde etkili olan en önemli iki kurum aile ve okuldur. 

Eğitim Sosyolojisinde Sosyalleşme Çeşitleri 

Antizipatorik Sosyalleşme

• Bir gruba üye olmayan ama girmek isteyenlerin o grubunu kurallarını öğrenmesi
• Tarihsel Sosyalleşme : İnsanlık tarihinin herhangi bir döneminde yaşamış ve o dönemin şartlarına göre karakteristik bir bilgi ve davranış yapısına sahip olması 
• Siyasal Sosyalleşme : Çocukların ve gençlerin içinde yaşadığı toplumun siyasal sistemini benimsemesi 
• Kısmı Sosyalleşme : o İçine girilecek grubun kurallarının bir kısmını benimsemesi 
• Sosyal Sınıf ve Tabakalara Göre Sosyalleşme : Anne ve babalarında içinde bulunduğu ve kendinin de içinde yetiştiği sosyal sınıf ve tabakanın benimsemesi 

Uyum : 3 grupta incelenir.

1. Genel Uyum : Anarşiden ve törerden uzak, disiplinli, huzurlu ve uyumlu bir toplum.demokratik düşünce ve davranışlı bir nesil yetiştirmektir.
2. İçten Uyum : Kendi vatanına ve milletine gönülden bağlı, milli ve manevi değerlerini gönülden benimsemiş bir toplum dur. 
3. Dıştan Uyum : Toplumun manevi değerlerini benimsememekte beraber onlara karşı çıkmaması ve yine yaşadığı toplumun hukuk düzenini kabul etmiş olması halidir.

Eğitim Sosyolojisi 

• Kurucusu Emile Durkheimdir. 
• İşlevselci Yaklaşımı temel almıştır. 
• Toplumsal yaşama hazır olmayan bireyi topluma hazırlamaya dönük olarak yetişkinlerce yapılan etki olarak görür. 

Eğitim Sosyolojisini Temel Konuları 

• Eğitilen kişinin toplumsallaşması için toplumun eğitimden beklediklerini araştırmak.
• Toplumun değişme gereksinimini karşılamada eğitime düşen görevleri ortaya koymak 
• Toplumun benimsediği yaşam biçimine uygun olarak eğitimin biçimlenmesine ve işlemesine ilişkin ilkeleri belirlemek 
• Eğitim araçlarını gerçekleştirmek için eğitim sistemi ile toplumun nasıl ilişki kuracağını saptamak 

Eğitim Sosyolojisindeki Temel Yaklaşımlar 

• Emile Durkheim : Eğitimi, çocukları ve gençleri sosyalleştirme süreci olarak tanımlar.
• Max Weber : Eğitim, bireylerin toplumsal yapı içinde alacakları statüyü belirleme açısından çok önemlidir. Eğitimin asıl görevi, bireyleri ilerde toplumsal yapıda ulaşacakları yere ulaşması için hazırlamaktır. 
• Yapısalcı - İşlevsel Yaklaşım : Toplumlar varlıklarını sürdürmek için bazı gereksinimleri karşılamak zorundadır. Okul bir sosyal sistem olarak ele alınır. Sosyalleşmeyi sağlayan kurumlardan biridir. 
• Bilgi Sosyolojisi - Fenemonolojik Sosyoloji : Kurumları, düşünceleri, öğretimin elemanlarını, yetenek ve başarıyı başlangıç noktası olarak almalı, bunların altında yatan anlamları bulmaya çalışmaktır. 
• Çatışmacı Kuramlar : Marxist ve Neo Marxist , sınıf çatışmalarına dayalı çözümlerini temel alan yaklaşımlara göre okul ve eğitim sistemleri toplumun egemen güçlerinin toplumsal denetimlerini sağlamak üzere yapılanırlar.
• Fırsat eşitliği, eşitsizlikleri örtmek için kullanılan bir araç niteliğindedir. 
•  W Yorumsamacı Yaklaşım : Bu alanda uzun süre göz ardı edilen süreçlere odaklanır. 

Sapma ve Suç Kavramları 

Sapmaya İlişkin Yaklaşımlar 3 tane : Biyolojik, Psikolojik, Sosyolojik 

Biyolojik Yaklaşımlar

• Bireylerin sapmaya genetik olarak daha eğilimli olduklarını savunmuşlardır. 
• Cesare Lombrossa : Bu kişi, suçlunun kafatası ve alının biçimi, çene büyüklüğü ve kol uzunluğu gibi fiziksel özelliklerini incelemiş ve bunların insan evriminin önceki aşamalarından kalan özellikler sergilediği ve insanlığın ilkel formlarına geri döndüklerini ileri sürmüştür. 
• Herry E.Kelly : Vücuttaki kimyasal dengesizliklerin suça neden olabileceğini savunmuştur. Kandaki şeker oranının yüksekliği durumu ve vitamin eksikliklerinin suça yol açabileceğini ifade eder. 

Psikolojik Yaklaşım

• Bireyin psikolojisine yönelik çalışmalar yapar.
• Sapma hastalığının bedenden çok zihinden kaynaklandığını söyler.
• İlk çalışmalar Hapishane ve Akıl hastaneleri olmuştur. 

Sosyolojik Yaklaşımlar

• Bireyleri etkileyen sosyal çevreyle birlikte suçu ve normal bireyler arasındaki farklılıklara odaklanır. 
• Sapmayı, kabul görmüş kuralları çiğneme, bozma biçiminde tanımlar, ve kimin sapma gösterdiğini, sapmayı etkileyen kişilik özelliklerini ve yaşamlarına ilişkin koşulların araştırılmasının önemini vurgular. 

İşlevselci Yaklaşım

• Emile Durkheim : Suçun normal olduğunu, ve sosyal davranış için gerekli olduğunu iler sürmüştür. Suç, her yaşta hem yoksullukta hemde zenginlikte var olduğunu ve insanın doğasının bir parçası olduğunu savunur.
• Cezanın bir işlevi ise suçu toplumdan tamamen yok etmek değil, bireylerin ortak değerlere ve inanışlara bağlılıklarını gerekli düzeyde tutmaktır. 
• Cohen : Sapmanın Olumlu işlevi Sapma bir güvenlik subabı olabilir. Toplumun yanlış ya da kötü işleyen yönlerini gösteren bir uyarı aracı işlevi görebilir. 
• Merton : Sapma ekonomik eşitsizliklerin bir yan ürünüdür. 

Yapısalcı ve Alt Kültürler Yaklaşımı
Sapmanın kaynağını birey ya da grupların toplumsal yapıdaki konumlarıyla, Alt kültürler yaklaşımı ise sapmayı bir sosyal grubun alt kültürüyle ilişkili olarak açıklar.

Cloward ve Ohlin
Cohenin görüşünü benimserler. Bu yaklaşıma 3 karşılık verirler.

1. Suç alt kültürler
2. Çatışma Alt Kültürler 
3. Geri Çekilme Alt Kültürler 

Sosyal Kontrol Yaklaşımı
Bu yaklaşıma en önemli örnek Skyes ve Matza nın Nötralizasyon teorisidir.

1. Nötralizasyon Teknikleri Şunlardır 
2. Sorumluluğun Reddedilmesi 
3. Başkasına Zarar Vermeyi Reddetmesi 
4. Suçluların Kınayanları Kınaması 

Etkileşimci Yaklaşım
Lemert : Sapmanın oldukça yaygın olduğu ve insanların genellikle bu durumdan sıyrılabileceklerini öne sürmüş ve iki tane Sapma ayrımı yapmışlardır. Birincil ve İkincil Sapma dır.

Etiketleme Teorisi
Hiçbir yapısı gereği suç niteliği taşımadığı varsayımından yola çıkar.

Geleneksel ve Neo-Marxist Yaklaşımlar

• Bu teorinin temel savunusu, bireylerin etkin bir biçimde kapitalist düzenin eşitsizliklerine bir tepki olarak sapkın davranışlar içinde bulunduklarıdır. 
• Bu yaklaşıma göre, suçun tanımı, güç servet, ve yüksek mevkiye sahip olanlar tarafından kontrol edilmektedir. 

Cinsiyet ve Sapma 
Kadınların işledikleri suçlar hemen hemen her zaman küçük suçlardır ve çok ender şiddet içerir.

Suç Türleri 

• Mülke ilişkin Suçlar : Hırsızlık - müzik hırsızlığı- yasadışı hırsızlık 
• Cinsel Suçlar : Tecavüz , internetteki cinsel suçlar
• Duygusal Suçlar : Nefret Suçu, Heyecan arayışı, intikam , küçük düşürme 
• Örgütsel ve Mesleki Suç Formları : Kaçakçılık - Yasa dışı kumar oynatmak, uyuşturu ticareti 
• Alkol - Uyuşturucu ve Sağlık Suçları

• Genel Gerilim Kuramı : Suç ve suça ilişkin davranışların nedeni diğer bireylerle olumsuz ilişkilerdir. 
• Kaçış Kuramı : Bireylerin kendini kötü yada yetersiz hissetme, olumsuz duygulara sahip olma ve kendini değersiz örme gibi kendilerine ilişkin olumsuzluklardan kaçabilmek için suça yönelmesidir.