Antropoloji Nedir?

FELSEFE Ders Notları 2

Antropoloji

Antropoloji Nedir ?

Antropoloji; kültür bilimidir. Antropologlar tüm toplumları, kültürleri, insan kalıntılarını ve fiziksel, biyolojik yapılarını inceler. İnsanın iskelet, kafatası gibi fiziki yapısını araştıran antropoloji, insanlık tarihinin en eski dönemlerinin aydınlatılmasına yardımcı olur.  

Bu bilim insanı kültürel, toplumsal ve biyolojik çeşitliliği içinde anlamaya; insanlığı başlıngıcından beri insanların çeşitli koşullara nasıl uyarlandığını, bu uyarlanma biçimlerinin nasıl gelişip değiştiğini, çeşitli küresel olayların nasıl dönüştüğünü görmeye ve göstermeye çalışır.  

Antropoloji en geniş anlamı ile insan bilim demektir.

Temel İlkeleri

Bütüncülük, Evrensellik, Uyarlanma, Bütünleşme, Kültürel Görecilik, Karşılaştırmacılık

Antropolojinin üç temel sorusu: Toplumun ölçeği büyüdükçe ve toplum karmaşıklaştıkça çatışmalı öğeler artar, toplumun katmanları arasında çıkar ayrılıkları ortaya çıkar. Büyük ölçekli toplumlarda antropolog için o toplumu bütünlüğü içinde görmek zorlaşır. 

Bu çeçevede antropolojinin üç temel sorusu vardır:

1. İnsanlar, toplumlar ve kültürler neden ve nasıl değişirler?
2. İnsanlar, toplumlar ve kültürler neden farklıdırlar ve nasıl farklılaşırlar?
3. İnsanlar, toplumlar ve kültürler neden ve nasıl benzeşirler?

Sosyal-Kültürel Antropoloji: İnsanın, biyolojik varlığının dışında yarattığı toplumsal-kültürel alanı, bütün  çeşitliliği ve benzerlikleri içinde kavramaya ve anlamaya yönelmiş antropoloji dalıdır.

Biyolojik Antroploji: İnsanın biyolojik çeşitliliğini, canlılar dünyası içindeki yerini ve evrimini, eski insan topluluklarının karşılaştıkları sağlık sorunlarını ve onların demografik özelliklerini inceleyen geniş bir alandır.

Biyolojik Antropolojinin Alt Dalları: 

• Primatoloji: İnsanların en yakın akrabası olan iri maymunların ve diğer primatların toplumsal yaşamını ve biyolojisini inceler.
• Paleoantropoloji: İnsan atalarının ve ilk insan türlerinin fosil kalıntılarını inceleyerek insan evriminin genel bir manzarasını ortaya koymaya çalışır.
• Biyoarkeoloji: Eski insan topluluklarının iskelet kalıntılarına bakarak onların yaşadıkları sağlık sorunları demografik özelliklerini belirlenebildiği ölçüde ölüm nedenlerini büyüme ve gelişme durumlarını geçim etkinliklerine ve yaşam koşullarına bağlı fiziksel değişmelerini ele alır.
• Fiziksel Antropoloji: Yaşayan insan topluluklarının biyolojik çeşitliliğini büyüme ve gelişme sorunlarını inceleyen antropoloji dalıdır.
• Adli Antropoloji: Cinayete kazaya yada katliama kurban gidenlerin yada doğal felaketler sonucu hayatlarını kaybedenlerin iskelet kalıntıları üzerinden kimliklerin ve ölüm biçimlerinin belirlenmesi elde edilen kanıtların mahkemelerde kullanılmasını sağlayan bir alandır.
• Popülasyon Genetiği: İnsan toplulukları arasındaki kalıtımsal ilişkileri fark ve benzerlikleri inceler.

Tarihsel Arkeoloji: Yazılı kayıtlar ve arkeolojik kazılarla bağlantısı içinde yakın geçmişe ait toplumların ve kültürlerin yaşam ve geçim biçimlerine, kültürel hayatlarına ışık tutmaya çalışır.

Homosantrizm: Antropolojinin gelişmesiyle sarsılan insan merkezli dünya görüşüdür. Homosantrizm; insanı bütün canlılar ve cansızlar dünyası içinde merkezi bir değer olarak alan, insan üzerinden diğer canlıları ve cansız dünya üzerindeki tahakkümünü ve denetimini meşrulaştıran görüş, her şey insan için ilkesidir.

Herder: İnsanın türsel ortaklığına karşın, onun yarattığı kendine özgürlüğünü vurguladı ve tarihin içinde ayrı ayrı ve kendi dinamiği içinde inşa olan kültürlerin farklı insanlar yarattığını temellendirdi.

SQL'de SUBQUERIES (Alt Sorgular)

• Bir Alt Sorgu başka bir SELECT, INSERT, UPDATE veya DELETE ifadesi içerisine yuvalanmış bir SELECT ifadesidir. 
• Çoğu durumda alt sorguları JOIN ifadelerine dönüştürebilirsiniz. 
• Alt sorgular, karmaşık sorguları biraz daha anlaşılabilir mantıksal bölümlere ayırmak için veya birbaşka sorgunun sonuç kümesine dayalı bir sorguyu çalıştırmak için kullanılır. 
• JOIN bağlantıları Alt Sorgulardan daha hızlı işlenirler.
• Kural olarak ise Alt Sorguları parantez içinde yazmalıyız.

NOT : Örnek sorgulamalarda Northwind Database'i kullanacağım. bk: Nortwind Database Kurulumu 

Sonuç Kümesinin Tablo Olarak Kullanımı : Sorguda FROM ifadesinde kullanılan tablonun yerine bir başka sorguyu kullanabilirsiniz. Sonuç Kümesine herhangi bir tabloya yapabildiğimiz gibi bir geçici takma ad verilebilir.


SELECT T.ORDERID, T.CUSTOMERID
FROM (SELECT ORDERID, CUSTOMERID FROM orders) AS T
 

Sonuç Kümesinin Bir Deyim Olarak Kullanılması : SQL de bir sorguyu herhangi bir deyimin yerine kullanabilirsiniz. Bu amaç için kullanılacak bir sorgu tek bir sayısal değer veya tek bir sütun değer listesi döndürmelidir. Bir değerler listesi geri döndüren sorgular IN anahtar kelimesi içeren WHERE yantümcesi yerine kullanılabilir.

 

Ortalamayı bulup satılan ürünlerimiz için ayrıntılı birim fiyatlarını ve bu birim fiyatlarının ortalama ürün fiyatına oranla durumunu gösterelim.

 

SELECT ProductName AS 'ÜRÜN ADI',UnitPrice AS 'BİRİM FİYATI', UnitsInStock AS 'STOK',
(SELECT AVG(UnitPrice) FROM Products) AS ORTALAMA,
UnitPrice-(SELECT AVG(UnitPrice) FROM Products) AS FARK FROM Products  

İlişkili Alt Sorgu :  İç sorgu ile dış sorgu bir alan üzerinden doğrudan bağlantılıdır.

 

30 nolu üründen 30 dan fazla sipariş veren müşterileri listeleyelim.

SELECT OrderID, CustomerID FROM orders AS or1
WHERE 30<(SELECT quantity FROM [order details] AS od
WHERE or1.OrderID=od.OrderID AND od.ProductID=30)

Alt Sorgu-JOIN Dönüşümü :  İlişkili alt sorguları bir JOIN ifadesi yerine kullanabiliriz.

 

İki farklı sorgu aynı sonucu vermektedir. Birinci örnekte Alt Sorgu kullanılmış, ikinci sorguda aynı sonuca JOIN ile ulaşılmıştır. 

SELECT  DISTINCT E1.TitleOfCourtesy FROM Employees AS E1
WHERE E1.City IN
(SELECT E2.City FROM Employees AS E2 WHERE E1.TitleOfCourtesy<>E2.TitleOfCourtesy)

SELECT DISTINCT E1.TitleOfCourtesy FROM Employees AS E1
INNER JOIN Employees AS E2 WITH (NOLOCK) ON E1.City=E2.City
WHERE E1.TitleOfCourtesy<>E2.TitleOfCourtesy

 

 

Alt Sorgu-HAVING Dönüşümü : İlişkili bir alt sorgunun ürettiği sonuç kümesini HAVING ile de elde edebiliriz.

 

SELECT ProductName,CategoryID,UnitPrice FROM Products AS p1
WHERE p1.UnitPrice>(SELECT AVG(UnitPrice) FROM Products AS p2
WHERE p1.CategoryId=p2.CAtegoryId) ORDER BY CategoryId  

SELECT p1.ProductName,p1.CategoryID,p1.UnitPrice FROM Products AS p1
INNER JOIN Products AS p2 WITH (NOLOCK) ON p1.CategoryID=p2.CategoryID
GROUP BY p1.ProductName,p1.CategoryID,p1.UnitPrice
HAVING p1.UnitPrice>AVG(p2.UnitPrice) ORDER BY p1.CategoryId

 

 

EXISTS ve NOT EXISTS İşlevleri : Bazı durumlarda Alt Sorguların ürettikleri değerler ile değil, sorgunun sonucunun var olup olmadığıyla ilgileniriz. EXIST ve NOT EXIST işlevleri, bu sorgulamayı yapmak için kullanılır ve DOĞRU (TRUE) veya YANLIŞ (FALSE) değeri döndürür.

Birinci sorguda ‘3/05/1998’ ve '4/05/1998' tarihleri arasında sipariş almış olan çalışanlar EXIST işlevi ile listeliyoruz. Aynı sonuca JOIN ile birleştirerekte ulaşabiliriz.

 

SELECT EmployeeId,LastName,FirstName
FROM Employees AS e WHERE EXISTS
(SELECT * FROM Orders AS o
WHERE e.EmployeeId=o.EmployeeId
AND o.OrderDate BETWEEN '3/5/1998' AND '4/5/1998')   

SELECT DISTINCT FirstName,LastName, e.EmployeeID
FROM Orders AS o
INNER JOIN Employees AS e
ON o.EmployeeID =e.EmployeeID
WHERE o.OrderDate BETWEEN '3/5/1998' AND '4/5/1998'

SQL'de UNION Kullanımı

• UNION iki veya daha fazla SELECT sorgusunun sonuçlarını tekbir sonuç kümesinde birleştirir.  
• Görüntülenecek olan tablolar aynı veri türünde aynı sayıda ve aynı düzendeki sütunlardan oluşmalıdır.

NOT : Örnek sorgulamalarda Northwind Database'i kullanacağım. bk: Nortwind Database Kurulumu 

Örnek Sorgu : Müşteriler (Customers) tablosu ve Çalışanlar (Employees) tablosu verilerini birleştirelim.

SELECT (firstname+' '+lastname) AS ADI,city AS 'ŞEHİR', postalcode AS 'POSTA KODU'
FROM employees UNION SELECT companyname, city, postalcode FROM customers

SQL'de SELF-JOINS Kullanımı

SELF-JOINS Bir tablonun kendisiyle birleştirilme  işlemidir.
(Bir tablodaki aynı değerleri içeren farklı satırları listelemek amacıyla kullanılır.)

Örnek Sorgu : Görevi (Job Title) aynı olan çalışanları listeleyelim. WHERE ifadesi ile belirtilen koşul kendisiyle eşleşen kayıtların görüntülenmesi engeller.

SELECT a.EmployeeID AS 'ÇALIŞAN ID',LEFT(a.lastname,10) 

AS 'İSİM',LEFT(a.title,10) AS 'GÖREVİ',b.EmployeeID AS 'ÇALIŞAN ID', LEFT(b.lastname,10) 

AS 'İSİM',LEFT(b.title,10) AS 'GÖREVİ'
FROM employees AS a INNER JOIN employees AS b ON a.title=b.title
WHERE a.EmployeeID < b.EmployeeID ORDER BY a.EmployeeID

SQL'de INNER JOIN ile 3 ve Daha Fazla Tabloyu Birleştirme

Bazen çok tablo üzerinde sorgu yapma ihtiyacı duyabiliriz. JOIN işlemiyle birleştirilen tablolar bir başka tabloya aradaki ortak sütunlar üzerinden bağlanabilir.

NOT : Örnek sorgulamalarda Northwind Database'i kullanacağım. bk: Nortwind Database Kurulumu 

Örnek Sorgu : Sipariş Detayları(Order Details) tablosunu ara tablo şeklinde kullanarak, Siparişler (Orders) ve Ürünler(Products) tablosundan gerekli bilgiler görüntülenmiştir.

SELECT OrderDate,ProductName FROM Orders AS O
INNER JOIN [Order Details] AS OD ON O.OrderID=OD.OrderID
INNER JOIN Products AS P ON OD.ProductID=P.ProductID
WHERE OrderDate='7/8/96' ORDER BY ProductName