Etik Tarihinde Ana Yaklaşımlar

FELSEFE Ders Notları 3

ETİK

Etik Tarihinde Ana Yaklaşımlar

Kant'ın etik görüşünün ana kavramları: Yasa, Ödev, Özgürlük, İyi İsteme

Etik ilişkilerde Marx Scheler ve Nicolai Hartman "değerler" kavramına, İonna Kuçuradi ise "değer" ve "değerler" kavramlarına dayalı bir etik görüş ortaya koymuşlardır.

Mutluluk sorununu ilk kez Demokritos ele almıştır. Demokritos varlığın yapısı konusunda "atom" düşüncesini ortaya atmış, olaylar durumlar karşısında diğer kişilerle ilişkilerimizde "doğru tavır ve duruşun" ne olması gerektiği konusunda düşünmüştür.

Demokritos öncelikle kişinin, yaşananlar ve olan bitenler karşısında içine düştüğü durumları ifade eden "duygulanımları" yenmeyi önerir.

Demokritos'a göre mutlu ve iyi yaşam hazza, hazzın gelişigüzel elde edilmesine ve ölçülülüğe bağlıdır. Mutlu ve iyi yaşam için olmazsa olmaz koşul ölçülülüktür.

Sofistler etik tarihi bakımından doğrudan ele alınacak görüşler ortaya koymamışlardır. Fakat koydukları bilgi görüşünün hem eski çağda ortaya çıkan hazcılığın hemde 18.yüzyılda geliştirilen faydacılığın doğup gelişmesinde etkili olduğu söylenebilir.

Sofistlerin bilginin göreceli olduğunu savunan görüşünü dile getiren Protogaras ve Gogias'dır.

"Her şey bana nasıl görünürse benim için böyledir, sana nasıl görünürse senin için de öyle" deyişiyle her şeyin ölçüsünün insan olduğunu vurgulayan Sofist Protogoras'tır.

"Hiç bir şeyin var olmadığını, var olsa bile bilinemeyeceğini, bilinse bile  bu bilginin başkasına iletilemeyeceğini belirten Sofist Gorgias'dır.

İyi ve mutlu yaşam için hazzı temel alan yaklaşımın ilk örneği, Sokratesçi Okullar'dan Kyrene Okulu'dur. Aristippos bu okulun  kurucusudur. Hazcı okul ya da Hedonizm ismiyle de bilinen Kyrene Okulu'nun başlıca düşüncesi "Yaşamda haz, başlı başına kendisi için amaçtır. Dolayısıyla haz iyidir." İyi Nedir? sorusunun yanıtını "iyi hazdır" şeklinde ifade etmişlerdir. Kyrene Okuluna göre yaşamda en temel şey haz'dır ve canlı varlığın yaşamının ana amacıdır. 

Epikouros'a göre insan için iyi olan tek şey  sadece haz'ken; kötü olan tek şey acıdır. Epikouros maddi hazlara öncelik vermiştir. Epikouros hazzı yaşamda ana amaç olarak görür. İnsanı mutlu yapan şey erdmein kendisi değil, verdiği hazdır ancak.

Mutluluk ve hazzı temel alan anlayışın Eski Çağ'da sürekliliğini korumamasının nedeni: iyi yaşamı hazda görmenin doğurduğu bazı soruların filozofları hazza dayalı mutluluk anlayışı ve buna dayanan eylemler üzerinde düşünmeye yöneltmesidir. Hazza dayalı mutluluk anlayışını sıkı bir şekilde eleştiren filozoflar Sokrates ve Platon'dur.

Etik tarihinde hazzı ve buna bağlı mutluluğu temel alan anlayışın benimsenmediği dönem Orta Çağ'dır.

"Sokrates" etik tarihinde iyi ya da mutlu yaşamın ve doğru eylemin bilgi ile ilişkisini doğrudan ele alan ilk filozoftur.

Sokratesçi bir okul olan Kynik Okulu erdemi temel alan bir yalaşım benimsenmiştir. Kurucusu Antisthenes'dir. Antisthenes "iyi"  ve "mutlu"  yaşamın "doğru eylemin" yolunun haz karşısında bağımsızlaşmaktan geçtiğini düşünmüştür. Bu bağımsızlaşmayı gerçekleştirebilecek tek şey ise erdemdir.

Platon erdemi siyaset etkinliği bakımından yaşamın merkezine almıştır. Platon "Devlet - Politeia" adlı kitabında iyi ve mutlu yaşam için, doğru eylem için kilit noktası olarak insanın toplumda ve kamu işlerinde doğru eylemde bulunmasının, iyi ve mutlu yaşamasının olmazsa olmaz koşulu olarak gördüğü adalet üzerinde durur. Çünkü adaleti araştırmak iyi ve mutlu bir yaşam için gereken doğru eylemde bulunabilme konusunda gereken erdemin bilgisini ortaya koyabilmek için ilk ve temel çıkış noktasıdır.

Stoa Okulu: Aristoteles'ten sonra etiğin araştırma alanı olarak devam etmesinde etkili olan önemli bir felsefe okuludur. Kurucusu Kıbrıslı Zenon'dur. 

Stoa Okulunun Dönemleri: Eski Stoa Dönemi, Orta Stoa Dönemi, Roma ya da İmparatorluk Dönemi

Stoa Okulunun Temsilcileri: Kıbrıslı Zenon, Kleanthes, Kyryssipos, Panaitios, Poseidonios, Seneca, Epikletos, Marcus, Aurelius Antoninus'tur.

Aydınlanma yüzyılı veya felsefe yüzyılı  da kabul edilen 18.yüzyılda yeni arayışlar içine girilmesinin nedeni; insanın kendini doğru şekilde bilmesi, tanıması, anlaması ve anlamlandırmasını sağlamaktır.

Temellerini Eski Çağ'dan alan faydalı temel anlayış 18.yüzyılda başlayan yeni eğilimlerde kendini göstermiştir.

Faydacılık adıyla bilinen yaklaşımın temellerini Jeremy Bentham atmış ve daha sonra bu anlayış James Mill ve John Stuart Mill tarafından geliştirilmiştir. John Stuart Mill faydacılığı "her şeyi hazza, hem de kaba bir hazza indirgeyen " bir anlayış olarak görmenin doğru olmadığını vurgulamıştır.

Etiğin bir bilgi alanı olmadığını, olamayacağını dolayısıyla felsefe dılında tutulması gerektiğini savunan düşünürler: H.Reichenbach, A.J Ayer ve R.Carnap.

ETİK Nedir?

FELSEFE Ders Notları 3

ETİK

Etik Nedir?

20.yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkan Mantıkçı Pozitivizm veya Yeni Pozitivizm isimleriyle bilinen Viyana Çevresi'nin başlıca temsilcileri Moritz Schick, Rudolf Carnap, Hans Reichenbach ve Otto Neurath'dır.

Etik sözcüğü eski Yunanca "ethas" sözcüğünden gelir. "ethas" karakter ve huy anlamına gelen etik "kişiye bağlı, kişiyle ilgili bir durumu, ona özgü olan bir tarafı" ifade etmektedir.

Herakleitos'a göre "Huy insan için daimondur", Herakleitos, "Bir insanın ethos'u onun daimon'udur." demiştir.

Stoacılara göre davranışların kaynağı ethos'dur.

Moralis sözcüğünü ilk kullanan Cicero'dur.

Etiğin temellerini atan filozof olarak Sokrates kabul edilmektedir. Sokrates'e göre "Sorgulanmamış bir yaşam yaşamaya değmez".

Demokritos "doğru yaşamın koşulları"  üzerine düşünmüştür. Buna göre doğru yaşamdan anlaşılan şey dinginlik, esenlik ve huzur içinde bir yaşamdır.

Demokritos'a göre mutluluğu ifade eden ana kavramlar şunlardır:

• Euthymia: İç dünyamızın iyi durumda olması
• Ataraksia: İç dünyamızın sarsılmaz halde olması
• Eudaimonia: İç dünyamızın iyi durumda ve sarsılmaz halde olmasının birlikteliğinden gelen mutluluk.

Etik terimi felsefenin ilk temel alanlarından biri olan bir bilgi alanını adlandırırken; ahlak terimi tarihsel ve toplumsal bir olguyu adlandırmaktadır.

Etiğin yöneldiği temel sorular şunlardır:

• Adalet Nedir?
• Erdem Nedir?
• Doğruluk veya Adil olmak Nedir?

Ahlaklılık normları, ahlak normlarından farklıdır. Ahlaklılık normları ile ahlak normları arasındaki farklılık "Ahlaklılık normları yerel değil, genel normlardır."

"Dürüst olmak gerekir" yada "İnsanlara eşitsiz muamele etmemek gerekir." gibi her yerde söz konusu olabilecek davranış ilkelerine daha  çok meslek etiklerinde rastlanmaktadır. "Hastaya zarar vermeme", "gizlilik" gibi tıp etiğine ait ilkeler, "tarafsız olma", "doğru haber verme" gibi basın etiğine ait ilkeler bu normlara örnek olarak gösterilebilir.

Etiğin başlı başına bir alan olmasını sağlayan filozoflar: Sokrates, Platon, Aristoteles

18.yüzyılda etik alanında ortaya çıkan yeni kavramlardan başlıcaları şunlardır: "İyiyi isteme", "ödev", "sorumluluk", "yükümlülük", "gereklilik", "değerler", "anlamlar" ve "amaçlar".

Etiğin  psikolojiyle kesişen konuları şunlardır.

• Kaygı, korku, acı çekme, kıskanma gibi duygu ve yaşantılar
• Seçme veya karar verme gibi edimler
• Kişiler, kişilik yapıları, kişi bütünlükleri ve kişiler arası ilişkiler

Etiğin en parlak dönemi Eski Çağ'dır.

Aristoteles'in ölümünden sonra felsefenin theoria yönünün zayıflaması, 525 yılında Doğu Roma İmpparatoru Justinianus'un Atina'daki Akademia'yı Hristiyanlığa aykırı olduğu gerekçesiyle kapatması insanın dünyayla ilişkisini köklü bir değişime uğratmıştır. 

Yeni Çağ'da etiğin tekrar önem kazanmasına  katkı sağlayan düşünürler: Francis Bacon, Rene Descartes, Baruch Spinoza

"İyi"yi bu dünyaya ilişkin bir kavram olarak incelemek ve etik araştırmalarda bilgiyi temel almak gerektiğini düşünen filozof Francis Bacon'dur.

Rene Descartes, Eski Çağ'da Stoa Okulu'nun düşüncelerini özellikle "duygulanımlar" konusu bakımından yeniden ele almış , erdemler konusuna eğilmiştir.

"Etica" adlı kitap Spinoza'ya aittir.

Etiğin yeniden önemli bir alan olarak tam anlamıyla ortaya çıkışı 18.yüzyılda olmuştur. Bu konuda önde gelen düşünürler; John Locke, Shaftesbury, Francis Hutcheson ve David Hume'dur.

Etiğin Eski Çağ'dan sonra yeniden doğuşu ve gelişimi konusunda asıl dönüm noktası Immanuel Kant'ın çalışmalarıyla gerçekleşmiştir.

Mutlu ve iyi yaşamın ne olduğunun araştırılması filozofları "erdem nedir?" sorusunu araştırmaya yönlendirmiştir. Bu nedenle filozoflar "erdemin bilgi olup olmadığı"; "bilgiyse nasıl bir bilgi olduğu" gibi sorularla ilgilenmişlerdir.

Aristoteles'e göre "Bütün insanlar doğal olarak bilmek isterler". Bilmek, insanın en temel gereksinimidir. Varlığını sürdürebilmek için insan, doğal olarak ilişkide olduğu var olanları bilmek zorundadır.

Aristoteles'e göre insanın bilgi ile bağı, kendini var etmek, kendine bir dünya kurabilmek içindir. Bundan dolayı kendine özgü doğal yetilerine bağlı bilgi edimleriyle çeşitli etkinlikler gerçekleştirir. Bilim, sanat ve felsefe bu etkinliklerin başta gelen örnekleridir.

20.yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkan Viyana Çevresi Mantıkçı Pozitivizm veya Yeni Pozitivizm adıyla da  bilinmektedir.

İoanna Kuçuradi  ahlak  sözcüğünün bağlamlarından hareketle, ahlakın "kişiler arası ilişkilerde davranışlara ilişkin geçerli"  kılınmış "çeşitli değer yargıları sistemleri" olarak karşımıza çıkan bir olgu olduğunu belirtmektedir.

Annemarie Pieper, ahlakın "bağlayıcı olduğu kabul edileerek belirlenmiş olan norm'lardan, "buyruklar"dan, "yasaklar"dan oluştuğunu; "hep bir grubun, bir topluluğun ahlakı olarak karşımıza çıktığını" belirtmektedir.

SQL Server'da Stored Procedure

Genel Yapısı

CREATE PROCEDURE veya CREATE PROC prosedürAdı 
   [WITH Seçenekleri]
AS
   yazılacak procedure (SQL ifadeleri)
GO

CREATE PROCEDURE

veya

CREATE PROC

deyimi ile başlıyoruz ve prosedürümüzün ismini yazıyoruz.WITH seçeneği  stored procedure’un içinde bulunan kaynak kodlarını gizlemek için kullanılır. İsteğe bağlıdır. CREATE PROCEDURE ile AS deyimleri arasına parametreli stored prosedürler için değişken tanımlaması yapılır. Parametresiz prosedürler için herhangi bir tanımlama yapılmaz, AS yazılarak devam edilir. AS’den sonra prosedürün içine yazacağımız SQL ifadelerini yazarız ve GO deyimini de ekleyerek prosedürümüzü tamamlamış oluruz.  GO deyimi zorunlu değildir. Fakat genel kullanımda terchi edilmektedir.

Procedure yazıldıktan sonra çalıştırmak için "F5"

Stored Procedure'ümüzü tekrar çağırmak için:

EXEC prosedürAdı  

Stored Procedure'ler SQL Serverda resimdeki konumda bulunmaktadır.

NOT: CREATE PROCEDURE ifadesinin altında CREATE DEFAULT, CREATE RULE, CREATE TRIGGER, CREATE VIEW ve CREATE PROCEDURE ifadeleri kullanılamaz. Bir stored procedure oluşturulurken, bu procedure'ün içinde DEFAULT, RULE, TRIGGER, VIEW ve başka bir PROCEDURE oluşturulamaz. Bir stored procedure yaratılırken içinde bu belirtilenler dışındaki objeler yaratılabilir.

NOT:  

Stored Procedure oluşturabilmek için: 

System Administrator (sysadmin) 

Database Owner (db_owner)

Data Definiton Language Administrator (db_ddladmin) 

rollerine yada CREATE PROCEDURE  izni verilmiş bir role sahip olunmalıdır.

İlk Procedure'ümüzü Yazalım ve Çalıştıralım

Stored Procedure Nedir?

Prosedür, belli bir işlevi yerine getirmek için özellikle yapılandırılmış program parçacıklarıdır. 

Stored Procedure Database de tutulan ve ilk derlemeden sonra bir daha derlenmeye ihtiyaç duyulmayan SQL ifadeleridir. Kısaca SQL Server üzerinde barındırılan, T-SQL komutları ile hazırladığımız işlemler bütününün çalıştırılma anında derlenmesi ile bize bir sonuç üreten SQL Server bileşenidir. SP olarak anılırlar.

• Bir prosedür, başka bir prosedür içerisinde çağrılabilir.
• Bir programlama dilindeki fonksiyonlar gibi parametre alabilirler. 
• Bu parametrelere göre bir sorgu çalıştırıp cevap gönderilirebilir.  
• Stored Procedure'ler database server'ında saklanmasından dolayı daha hızlı çalışırlar. 
• Bir stored procedure ilk çalıştırıldığı zaman derlenir. Bir daha çalıştırılınca derlenmeden çalışırlar. 
• Bir SQL komutu çağrıldığında ayrıştırma , derleme ve çalıştırma aşamalarından geçmektedir.
• Stored Procedure'ler önceden derlenmiş olduğu için , normal kullandığımız bir SQL sorgusunda olduğu gibi bu 3 aşamadan geçmez, bu özelliği sayesinde programımızın performansı artmaktadır ve ağ trafiğini de azaltmış oluruz, istemci tarafından bir çok satıra sahip SQL komutunun sunucuya gitmesindense, sadece saklı yordamın adının sunucuya gitmesi ağı daha az meşgul etmiş olur. 
• Bir kez yazıp tekrar ve tekrar kullandığımız için modüler bir yapıda program geliştirilmesi sağlanır. 
• Stored Procedure'lerin diğer bir özelliği ise programlama deyimleri içermesidir. if, next, set vs..  
• Stored Procedure'ler sadece giriş ve çıkış parametreleri uygulama katmanında göründüğü için daha güvenilirdir. 

Stored Procedure Tipleri : 

• Extended Stored Procedure: DLL'ler tarafından, SQL Server dışında kullanılan stored procedure'lerdir. xp ifadesi ile başlayan bu tür stored procedure'ler, bazı system stored procedure'leri tarafından da çağrılarak kullanılabilir.
• CLR Stored Procedure: CLR ortamında herhangi bir dili kullanarak da Stored Procedure'ler geliştirilen bir tür Stored procedure çeşididir.
• Sistem Stored Procedure : sp_ ön eki ile başlarlar ve master veri tabanında tutulur.  
• Kullanıcı Tanımlı Stored Procedure : Programcının programladığı stored procedurlerdir. 

Bilginin Kaynakları Sorunu Deneyimcilik

FELSEFE Ders Notları 2

Epistemoloji

Bilginin Kaynakları Sorunu Deneyimcilik

Bilgimizin tek kaynağının duyu verileri ve algılar olduğunu savlayan epistemolojik görüşe deneyimcilik adı verilir. "duyu verisi" ve "algı"  arasındaki fark, bu bilişsel durumların karmaşıklık düzeyi ile ilgilidir.

İngilizcede günlük dilde kullanılan ve "empiricism"  ile aynı kökten gelen bir diğer kelime "empirical"dir. "Deneyimsel" gibi bir anlama gelebilecek bu kelime ingilizcede insanlar için bir sıfat olarak kullanıldığı zaman "ayakları yere basan", "desteksiz iddialara kulak asmayan", "yalnızca gördüğüne inanan", "gereksiz spekülasyonlara veya soyutlamalara prim vermeyen" gibi anlamlara gelmektedir.

Deneyimciliğin bir diğer önemli felsefi görüş olan olguculuk veya daha yaygın adıyla pozitivizm ile benzerlik taşıdığı görülür. Pozitivizm, genelde, bilginin gözlemsel temelini vurgulayan ve spekülasyondan ziyade bilimsel yöntemlerin ön plana çıkarılmasına ağırlık veren bir düşünce akımı olarak bilinir.

John Locke, David Hume ve George Berkeley bu üç felsefecinin ürettiği fikirler literatürde İngiliz Deneyimciliği olarak bilinen akımın ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Zihin, zihinden bağımsız varlık alanını (yani maddesel gerçekliği) bilmeyi nasıl başarabilir.? Descates'ın yanıtı şudur: Zihnin içindeki "idealar" gerçekliğin unsurlarına ilişkin bilgi taşırlar; bu da bizim dünya bilgisi sahibi olmamıza neden olur.

"idea" temel anlamı itibariyle, "içeriği genelde bir nesne veya özellik olan düşünsel yada zihinsel durum" olarak tanımlanabilir.

Descartes ve onu izleyenlerin insan bilgisi konusunda yaptığı araştırmalar, temsil epistemolojisi olarakda bilinen bir düşünme ve sorgulama alanının açılmasına neden olmuştur.

Temsil epistemolojisinin en temel sorunu, bir öznenin kendi zihinsel durumlarından hareketle, zihnin dışında kalan gerçekliğin bilgisine nasıl ulaşabildiği ve zihninde oluşan temsillerin ve ideaların gerçek bilgi olup olmadığı konusunda ne söylenebileceğidir.

Locke'a göre; algılar olmaksızın ideların oluşması olanaksızdır. İnsan zihni doğum anında "boş levha / tabula rasa" gibidir. Yaşadığımız deneyimler bu boş levhanın üzerine zaman içinde "yazarlar"  ve böylece dünya bilgimiz birikimsel bir şekilde oluşur. Dünya bilgimizin en temelinde duyu algılarından gelen idealar olsa da, insanlar basit ideaları birleştirerek soyutluk derecesi çok yüksek olan idealar edinme kapasitesine de sahiptir.

Locke hem ahlaki boyutta hemde kuramsal düzeyde doğuştan ideaların olamayacağını savlar. O halde, bilgi tümüyle deneyim alanına aittir.

Varlık alanının unsurlarının açıklanması söz konusu olduğunda, Locke'ın görüşünün genel olarak Aristoteles'in metafiziği ile benzerlikler taşıdığı söylenebilir.

Locke'un Ontolojisi

Temel olarak 2 tip nitelik olduğunu savunur. 

Birincil nitelikler, maddesel gerçeklik içinde yer alan ve bizim zihnimizdede temsil edilebilen  özelliklerdir. Örneğin bir nesnenin kapladığı uzam nesnenin fiziksel biçimi, kütlesi ve hareketi nesnenin kendisinde olan ve bizimde algısal olarak bilebileceğimiz niteliklerdir.

İkincil nitelikler ise nesnelerin birincil nitelikleri nedeniyle bizim zihnimizde oluşan etkilerdir. Örnek vermek gerekirse renkler ve kokular bu sınıfa giren özelliklerdir. Biz dünyayı nitelikler yoluyla biliriz. Ancak doğal olarak niteliklerin hiçbir şeye tutunmadan evrende var olduklarını iddia etmek saçma olur. Locke'a göre tikel bir nesne niteliklerden  ve nitelikleri kendinde toplayan bir Tözsel zeminden oluşur. Örneğin bir gül çok sayıda niteliğin bir araya gelmesiyle oluşur. Şekil , büyüklük , ağırlık  renk v.s. ancak nitelikler veya özellikler bir şeyin nitelikleri veya özellikleridir. Locke nitelikleri barındıran zemine Tözsel taban (substratum) adını verir. İnsanlar epistemolojik açıdan  yanlızca nitelikleri bilebilir. Tözsel taban ise bilgi nesnesi olabilecek bişey değildir.

Bilgi konusunda büyük beklentilerin azalması ve dünya bilgisini kesinlik içeren bir yapıda oluşturma iddialarının zayıflaması, genel olarak deneyimcilikle ortaya çıkmış bir durumdur.

Felsefe tarihinde insan bilgisinin "nesnel" temellerine duyulan sağlam inanç konusunda en keskin eleştirel görüşü geliştiren ve sonuçta  da en büyük epistemolojik yıkıma neden olan düşünür David Hume olmuştur.

Hume'un sorduğu soru şudur: Nesnelerin zihinden bağımsız ve sürekli olarak var olduklarına ilişkin inanç veya idea nereden kaynaklanmaktadır.?

Hume'a göre, zihnimizde "nesnelerin algıdan bağımsız ve sürekli var olma ideasını oluşturan yetimiz imgelemdir.(hayal gücü)

Hume bizim evrensel nedensellik düşüncesine sahip olmamızın arkasında "düzenli tekrarlar"ın yattığını düşünür.

Hume, Locke'dan farklı olarak "birincil niteliklerin varlığı" veya "substratum" konusunda bir iddiada bulunamayacağımızı savlar.

Hume'a göre yalnızca iki bilgi olanaklıdır; Olgusal bilgi ve biçimsel bilgi.

Maddecilik ve İdeacılık, metafizik (ontolojik) görüşlerdir. Deneyimcilik ise epistemolojik bir görüş ve akımdır.

İdeacılık var olanların temelde düşünsel veya zihinsel olduğunu savlayan metafizik görüştür.

George Berkeley ise  ontolojik anlamda ideacılığı ve epistemolojik açıdan  da deneyimciliği savunmuştur.

Berkeyley'e göre, maddesel tözün veya zihinden tamamen bağımsız maddesel nesnelerin varlığına inanan düşünürler, farkında olmadan son derece çelişik bir görüşü ileri sürmektedirler. Ona göre bir idea, yalnızca bir ideaya benzeyebilir; idea, zihinsellikten arınmış maddeyi temsil edemez.

Bizim nesne olarak tanımladığımız ve kavradığımız bir şeyin, hiç kimse onu algılamasa da "algılandığı haliyle var olacağını" düşünmek gerekçelendirilmesi olanaksız bir fikirdir. Berkeley'in meşhur ifadesi ile söylersek "var olmaki algılanmaktır". (esse est percipi).

Berkeley'e göre, Tanrı her an her nesneyi algılayabildiği için, Tanrı'nın algısının ontolojik güvencesinde, nesnelerin kesintisiz var olduğunu söyleyebiliriz.